Alışveriş caddelerinin sosyal davranış yerlerine dönüşmesi: Çevresel özellikler ile kendileme davranışının incelenmesi

Abstract

Kentlerdeki açık mekânlar, insanlar arasında ilişki çeşitliğinin oluşmasında önemli rol oynarlar. Çeşitli araştırmacılar, kendileme davranışı ile sınırlandırılmış boşluk olan mekânların çeşitli etkinliklerin yapıldığı yerlere dönüştüğünü, bununda insanlar arasında güçlü sosyal etkileşimlerin kurulabilmesi için önemli faktörden biri olduğunu belirtmişlerdir. Ancak araştırmalar, kendileme davranışının yapılabilmesi için kentsel açık mekânların sahip olması gerektiği özelliklere ilişkin net kriterler ortaya konmamışlardır. Bu tez çalışmasında kendileme davranışının gerçekleştiği alışveriş caddesi açık mekânları değerlendirilirken, hangi kriterlerin ele alınabileceğini saptamak ve kendileme davranışı ile sosyal davranış arasındaki ilişkiyi açıklamak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda insan-mekân etkileşimi, mikro ölçekli çevresel özellikler, kendileme davranışı, mekân-yer, sosyal davranış kavramlarından faydalanılarak bir araştırma modeli ortaya konulmuştur. Araştırma alanı olarak mikro ölçekli özellikler bakımından farklılıklar gösteren, Trabzon Kunduracılar Caddesi açık mekânları seçilmiştir. Araştırma yöntemi dört aşamadan oluşup, davranış gözlemi, mekânsal analiz ve anket çalışmalarını içermektedir. Çalışmanın sonucunda oluşturulan araştırma modeli ile mikro ölçekli algısal-fiziksel-sosyal özelliklerin kendileme davranışının yapılmasını etkilediği ortaya konulmuştur. Özellikle sosyal özelliklerin kendileme davranışını daha yüksek düzeyde etkilediği saptanmıştır. Ayrıca kendileme davranışı çeşitliliğinin yapıldığı mekânların, aynı anda birbirinden farklı sosyal davranış yerlerine dönüştüğü, etkinlik çeşitliliğini arttırdığı, insanların cadde üzerinde kalış sürelerinin etkilediği ve sosyal davranışı güçlendirdiği saptanmıştır.