Kentsel yaya-alışveriş sokaklarında geçirgenlik kavramının irdelenmesi: Doğu Karadeniz kentleri örneği

Abstract

Son yıllarda, kentsel tasarım uzmanlarının kalite arayışlarında geçirgenlik kavramına yer verdikleri açıkça görülmektedir. Tasarımla ilgili tüm alanlarda bu kavramın önemli olduğu düşünülmektedir. Peyzaj Mimarlığının çalışma alanlarından biri olan yaya alışveriş sokaklarında geçirgenlik kavramını irdeleyen bu çalışmada, geçirgenliği sağlayan kavramlar ve buna bağlı olarak geçirgenlik düzeyini olumlu yönde etkileyecek elemanlar bu çalışma kapsamında araştırılmıştır. Bu tez çalışması, nitelikli ve kaliteli çevreler yaratabilmek için önemli olduğu düşünülen geçirgenlik kavramının, tasarım meslek disiplinlerinde (mimarlık, iç mimarlık, peyzaj mimarlığı, şehir ve bölge planlama) tasarım kriterleri arasında yer alması gerektiğini ortaya koymaktır. Yaya alışveriş sokaklarındaki geçirgenlik düzeyinin fiziksel, işlevsel ve algısal özellikler bağlamında belirlenmesini ve mekan kullanımını olumlu yönde artırmayı amaçlayan bu çalışma Doğu Karadeniz Bölgesindeki Trabzon,Rize,Ordu ve Samsun kıyı illerinde çalışılmıştır. Çalışma üç aşamada yürütülmüştür. Birinci aşamada, literatür araştırması yapılarak bu kavramın kapsamı ortaya konulmuştur. İkinci aşamada, geçirgenliği tanımlayan bileşenler ve ilişkili olduğu ölçütler belirlenmiştir. Üçüncü aşamada ise, kullanıcıların yaya alışveriş sokaklarındaki davranışları gözlenmiş, sonrasında kullanıcı tercihlerini saptamaya yönelik bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu anket çalışmasından elde edilen verilerle ikinci bir anket çalışması yapılıp, geçirgenlik kavramını tanımlayan sıfatlar aranmıştır. Çalışmanın sonucunda, bir sokağın geçirgenlik düzeyinin, geçirgenliği sağlayan fiziksel, işlevsel ve algısal boyutlarla yakından ilişkili olduğu saptanmış ve geçirgenliği sağlamanın en iyi yolunun sokak mekanlarında bu üç boyutun birlikte ele alınmasıyla sağlanacağı belirlenerek, oluşturulan model ile geçirgenlik kavramına farklı ve yeni bir bakış açısı getirilmiştir.