Kentlerdeki çatı vejetasyonunun habitat karakteristikleri

Abstract

İnsanın sosyal bir varlık olmasından doğan bir arada yaşama isteği, yerleşim olgusunun temellerinden birini oluşturur. Bu olgu neticesinden ortaya çıkan kentler, insan doğasının bir ürünü olarak zamanla değişime uğrar. Günümüz şartlarında değişim genellikle daha yoğun yapılaşma barındıran kent dokularının ortaya çıkmasıyla sonuçlanmaktadır. Artan taleple birlikte kentlerde meydana gelen değişim yeşil alanları ciddi bir baskı altında bırakmış ve yeşil alanların oluşturulması için alternatif arayışlara girişilmiştir. Kent temelli dünyada para çok önemli olduğu için, insanlık ekonomik kalkınmaya odaklanmakta ve sürdürülebilirlikle uğraşmak için genellikle çok meşgul olmaktadır. Kentsel alanlar böylesine bir yapay baskı altındayken, kaldırımlar ve duvarlardaki çatlaklar, kayalık alanlar, terk edilmiş yerler ve çatılar bitkilerin yetişebileceği bazı şaşırtıcı kent habitatları, sürdürülebilirlik için çok önemli olabilmektedir. Bunlardan yeşil çatı ve yeşil duvarlar akla gelen ilk çözümler olamakla birlikte, doğal habitatların taklit edilmesiyle oluşturulan bu alanların sürdürülebilir bir biçimde yeşil altyapıyı desteklemesi noktasında ciddi bilimsel bilgi eksikliği de bulunmaktadır. İşte bu araştırma, kentsel alanlarda oluşturulacak çatı düzlemdeki yeşil dokular için önemli bir altyapıyı oluşturmayı hedeflemiş, bunun için de kendiliğinden gelişen yeşil çatı bitkilerini referans alarak, bunların varlıklarını etkileyen ekolojik şartların belirlenmesine odaklanmıştır. Böylece yapay yeşil çatıların yüksek bakım maliyetleri ve ekolojik isteklerine karşın, kendiliğinden çatılara yerleşmiş, varlığını devam ettiren, dolayısıyla ekolojik ve ekonomik maliyeti sınırlı türlerin kentlerdeki yeşil çatılara kazandırılması amaçlanmıştır. Kentsel alanlarda sürdürülebilir yeşil çatılar oluşturmayı ve çatı alanlarını dikkate alarak bu alanların ekolojisini desteklemek için bir yöntem öneren bu çalışmada, Trabzon şehrinin kentsel kesiminde habitat etkisine odaklanan 37 çatı incelenmiştir. Bu 37 çatı üzerinde büyüyen 51 bitki türü tespit edilmiş, farklı istatistiki sorgulamalarla bu bitkilerin bulundukları alandaki var oluş gerekçeleri ortaya koyulmuştur. Bunun sonucunda kent alanlarında oluşturulabilecek düşük bakım ihtiyaçlı yeşil çatılar için önemli bir adım atılmış, gelecekte yapılması muhtemel diğer araştırmalar için de öncü bir çalışma olma amacı güdülmüştür.