Yerleşkelerde Yeşilyol planlaması: Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni Yerleşkesi örneği

Abstract

Üniversite yerleşkeleri çeşitli fonksiyonel birimlerden oluşan ve öğretim elemanları, öğrenciler, personel gibi önemli sayıda kullanıcı kitlesini içerisinde barındıran alanlardır. Ülkemizde fakülte ve kadrolardaki artışlarla birlikte yerleşkelere yeni binalar eklenmektedir. Bu gelişmeler paralelinde yerleşkelerdeki yeşil alanlarda, delinmeler, parçalanmalar ve devamında yok oluşlar görülmektedir. Bu durum yerleşke kullanıcılarının yeşil alan gereksinimlerini karşılamalarına engel oluşturmaktadır. Yerleşke yeşil alanları, farklı kültür ve sosyal yapılara sahip öğrencilerin eğitim süreçleri boyunca ders dışı zamanlarının büyük bölümünü geçirdikleri yerlerdir. Bu bağlamda yeşil alanlardaki parçalanmaya çözüm olabilecek, aynı zamanda yerleşke kullanıcılarına rekreasyonel faaliyetlerde bulunma imkanı verecek, eğitim, sağlık, doğa farkındalığı yaratma gibi fonksiyonları olabilecek bir planlama modeli olan yeşilyol yaklaşımının, 'üniversite yerleşkeleri yeşil alan kurgusu' oluşturulurken doğru bir çözüm olacağı varsayılmıştır. Çalışma alanı olarak yukarıda ifade edilen benzer sorunlara sahip Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni Yerleşkesi örnek alan olarak belirlenmiştir. Bu örnek alanda kullanıcılarının rekreasyon, alternatif ulaşım, eğitim gibi ihtiyaçlarına destek olabilecek, aynı zamanda yeşil alan parçalanmasına çözüm olabilecek koridorlar yaratılarak, ekolojik açıdan yerleşke yaban yaşamı ve bitki tür çeşitliliğini destekleyecek bir planlama modeline yönelik öneriler sunmak çalışmanın ana amacı olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda 150 sayıda kişiye (24 kişi akademik personel, 7 kişi idari personel, 108 kişi öğrenci, 8 kişi lojman sakini, 3 kişi ziyaretçi) 'soru kağıdı yöntemi' ve görsel anket yöntemlerinden 'harita tamamlama yöntemi' uygulandı. Elde edilen bulgulara göre; katılımcıların % 55,4'ü öneri güzergahın binalara uzak olması gerektiğini, %90'ı yeşil alan içi veya kenarından geçmesi gerektiğini, % 62'si taşıt yoluna uzak olması gerektiğini, %84'ü gürültüden uzak sessiz ortamda olması gerektiğini söyledikleri ortaya koymuştur. Daha sonra Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında bu sonuçlar kullanılarak, Optimum Yeşilyol Güzergahı Belirleme Analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışmada yerleşke alanının mevcut açık yeşil alan kurgusu irdelenerek sorunlar ortaya konmuş, ardından bu sorunlara çözüm olabilecek "korumacı" ve "olanakları değerlendiren" yeşilyol planlama stratejileri doğrultusunda öneriler hazırlanmıştır.