Kentsel açık mekanlarda yön bulma sürecinin irdelenmesi: KTÜ Kanuni kampüsü örneği

Abstract

Kentleşmenin hızla artışı ile birlikte zaman kavramı giderek önem kazanmaya başlamıştır. Kentsel açık mekânlarda ihtiyaçlarını karşılamayı hedefleyen bireyler için etkinlik alanlarına kolay bir biçimde erişebilme, hızlı yaşamın da bir getiri olarak mekân kullanımı açısından önemli bir kriter olarak ortaya çıkmıştır. Buna rağmen bazı kentsel açık mekânlarda bireylerin yönelim güçlüğü çektiği, yön bulma problemi ile karşı karşıya kaldığı görülmektedir. Bu tez çalışmasında, kentsel açık mekânların fiziksel ve işlevsel açıdan daha kullanılabilir olmasına olanak sağlayan yön bulma süreci irdelenmiştir. Yön bulma sürecini mekânsal algı çerçevesinde ele alan bu çalışma, bu süreci şekillendiren bireysel ve çevresel faktörlere odaklanmıştır. Çalışmanın sonucunda ortaya koyulan araştırma modeli ile çalışmanın kuramsal içeriğine ilişkin; mekânsal aşinalık, mekânsal okunabilirlik ve mekân organizasyonu kavramlarının yön bulma süreci ile ilişkisi açıklanmıştır. Bu kavramların yön bulma sürecini nasıl şekillendirdiği, etkileyip etkilemediği, bilişsel haritalama ve anket teknikleri kullanılarak sınanmıştır. K.T.Ü. Kanuni kampüsünde yürütülen uygulama çalışması sonucunda, okunabilir nitelikteki mekânların daha bütüncül bir kurguda algılandığı be nedenle mekânsal yönelimlerin pozitif olduğu görülmüştür. Özellikle yön bulunabilirlik açısından başarılı / başarısız olarak tanımlayabileceğimiz mekânların tasarım farklılıklarına göre değerlendirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ortaya çıkan bu sonuçlar, daha başarılı kentsel açık mekânlar oluşturabilmek için tasarımcıya yön verebilecek referans nitelikler ortaya koymuştur.