Atapark ve Tabakhane Köprüsü arasındaki tarihi aksın kent kimlik bileşenleri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Kent kimliği, geçmişten günümüze dek yaşayan, sürekli gelişen, etkilediği kent imajı ile beş duyumuza seslenen, kenti tanımlayan doğal, yapay, kültürel ve ekonomik özellikleri ile şekillenen, kentin belirgin, etkileyici ve kendine has öğelerinden oluşmaktadır. Hızlı nüfus artışıyla birlikte modern çağın getirdiği ekonomik, teknolojik ve politik nedenlere bağlı olarak plansız kentleşmenin giderek artması kentlerde birçok sorunu da beraberinde getirmekte ve böylece kentlerin kimlik sorunu ortaya çıkmaktadır. İnsanlar yaşadığı alan ile her anlamda anlamsal bağlantılar kurabildikleri, anlamsal değerler yükleyebildikleri ve bu değerler için aidiyet hissederek duyarlı hale geldiklerinde o alan, bir anlam kazanmakta ve bir kimliğe sahip olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Trabzon kent kimliğinin gösterge elemanları ve bileşenleri açısından önemli bir yere sahip olan Atapark ve Tabakhane Köprüsü arasındaki tarihi aksın doğal ve yapay (yerleşim, donatı ve işaretler) çevre ölçeğinde bir kimlik elemanı olarak tanımlanarak belirlenmesidir. Çalışma alanı olarak bu aksın belirlenmesinin temel nedeni, Trabzon kentinin geleneksel dokusunun yoğun olarak bulunduğu ve kentin ilk yerleşim bölgesi olması ile kentin geçmişten günümüze dek kimliğini en iyi şekilde yansıtmasıdır. Yapılan alan çalışması ile şehrin kimliğini anlaşılır kılmak, imaja dönüştürmek ve bu imajın yayılması amaçlanmaktadır. Çalışmanın yöntemi, dört aşamada kurgulanmış olup, birinci aşamada Trabzon kentinde kültürel bileşenleri açısından önemli olan doğal ve kültürel verilerin saptanmasına yönelik yapılan literatür araştırması, ikinci aşamada araştırma alanı ile ilgili yapılan alanın bileşenleri açısından mevcut durumunun saptanmasına yönelik envanter çalışması, üçüncü aşamada ise saptanan bu bileşenlerin bir kimlik elemanı olarak öneminin ortaya konmasına yönelik uzman ve halk gruplara yapılan anket çalışmaları (her iki denek gurubuna uygulanan ortak soruları da içeren) ve bunların değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Anket sonuçları, SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik tekniklerinden güvenilirlik analizi, frekans analizi ve crosstabs analizleri (çapraz sorgulama) kullanılarak değerlendirilmiştir. Son aşamada ise literatür araştırması, bileşenlerin tespit edilmesine yönelik alan çalışması, ve anket sonuçlarından elde edilen verilerin değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Çalışma sonucunda, araştırma aksı üzerinde ve yakın çevresinde kenti tanımlayıcı birçok yapay çevre kimlik bileşenlerinin bulunduğu ve bu bileşenlerin tanınırlığının, algılanabilirliğinin ve imgesel etkisinin yeteri kadar değerlendirilmediği ortaya çıkmaktadır. Tarihi aksın bulunduğu çalışma alanında çevre kimlik öğelerinin tanınırlığının, algılanabilirliliğinin ve imgesel etkisinin arttırılması ve korunması için çözüm önerisi getirilmiştir.