Doğu karadeniz bölgesindeki saf ladin ve göknar ekosistemlerinde toplam intersepsiyonun ekolojik, hidrolojik ve meteorolojik yönden araştırılması

Abstract

Orman ekosistemlerinde hidrolojik döngünün önemli bir kısmını, meşçere çatısı ve orman örtüsünden gerçekleşen toplam intersepsiyon oluşturmaktadır. İntersepsiyona etki eden gövdeden akış, meşçere altı yağış, yüzeysel akış, orman örtüsü yapısı ve topraktaki filtrasyon olayları hidrolojik döngüde yer alan suyu kantitatif olarak etkilemektedir. Bu parametrelerin bünyesinde farklı oranlarda yaygın olarak değişebilir katyonlar (Ca+2, Mg+2, K+, Na+, NH4+, Fe+) ve anyonlar (SO4-2, NO3-, Cl- ve PO4-3) bulunmasından dolayı da çevrime giren suyun kalitatif yönden etkilenmesine neden olmaktadır. Bu nedenle, intersepsiyon sürecini araştırmak, ekosistem seviyesinde Toprak-Bitki-Atmosfer ilişkilerinin karmaşık doğasını anlamak için önemli ve gereklidir. Bu çalışma kapsamında, ülkemizin önemli 2 asli türü olan ve Doğu Karadeniz Bölgesinde doğal olarak yayılış gösteren aynı ekolojik koşullara sahip Ladin (Picea orientalis) ve Göknar (Abies nordmanniana subsp. nordmanniana) ormanlarında araştırmalar yapılmıştır. Bunun için ilgili hidrolojik, ekolojik ve meteorolojik düzenekler kurulmuş ve 21 aylık süre ile parametreler ölçülüp analiz edilmiştir. Bununla birlikte Ladin ve Göknar meşçereleri için orman amenajman planlarında kullanılmak üzere, orta çapa göre toplam orman intersepsiyonunu >%95 doğrulukla tahmin eden modeller geliştirilmiştir. Sonuç olarak, ortalama 5,33 yaprak alan indeksine ve 6,6 mm ölü örtü kalınlığına sahip Ladin meşçeresinden yıllık yağışın %39,04 ü toplam intersepsiyonla atmosfere geri dönerken, bu değer 6,13 yaprak alan indeksi ve 13,9 mm ölü örtü kalınlığına sahip Göknar meşçeresinde %43,54 olmuştur. Her iki meşçere çatısına gelen yağışın toprağın içine sızmasına kadar geçen süreçte, kimyasal içeriğinde önemli değişimler meydana gelmiştir.