Pars (Panthera pardus)'ın Kuzeydoğu Anadolu'daki yaşam alanı kullanımı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ülkemizin en büyük yırtıcı kedi türü olan Pars'ın Kuzeydoğu Anadolu'da yaşam alanı kullanımını ortaya koymaktır. Kuzeydoğu Anadolu'da öncelikle arazi deneyimlerimize ve vatandaşlardan gelen ihbarlara dayalı olarak 11 örnekleme alanı belirlenmiştir. Toplam alanı 465.000 hektar olan örnekleme alanlarında, 321 günlük arazi çalışması yapılmıştır. Arazi çalışmalarında doğrudan ve dolaylı gözlem yöntemleri kullanılmıştır. Doğrudan gözlemler, fotokapan kullanımının yanısıra her biri iki kişiden oluşan bir veya iki ekip tarafından nokta ve hat boyu gözlemleriyle gerçekleştirilmiştir. Dolaylı gözlemlerde Pars'a ait ayak izi, dışkı, eşinme, tırmalama, idrar, besin artığı gibi iz ve belirtilerden yararlanılmıştır. Ayrıca, örnekleme alanlarında, güvenlik güçleri tarafından çekilen Pars'a ait termal kamera görüntülerinden de faydalanılmıştır. Araştırmalar sonucunda bir örnekleme alanında fotokapan fotoğrafları, iki örnekleme alanında termal kamera görüntüleri, yedi örnekleme alanında ise ayak izleri, dışkı, eşinme ve tırmalama izlerine ulaşılmıştır. Pars'a ait veri elde edilen örnekleme alanlarının yaşam alanı tipi ve besin özellikleri dikkate alındığında Pars'ın yaşam alanı olarak; bozuk orman alanları, kayalık alanlar, akarsu ekosistemleri, mera-otlak alanları ve alpin çayır alanlarını kullandığı belirlenmiştir. Örnekleme alanlarında yılın tamamı dikkate alındığında en yoğun bulunan besin türlerinde ilk sırayı genelde Yaban domuzu (Sus scrofa) alırken, bunu Yaban keçisi (Capra aegagrus), Çengel boynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra), Karaca (Capreolus capreolus) gibi büyük av türleri izlemektedir. Bu büyük av türleri yerine göre sıralaması değişmekle birlikte Pars'ın alan seçiminde de etkili olmaktadırlar. Bölgede Pars popülasyonlarını tehdit eden başlıca unsurların, tür ile ilgili bilgi eksikliği, kaçak av, habitat kayıpları, yırtıcı baskısı, bilinçsiz ormancılık faaliyetleri, yollar, tarımsal ilaçlar, çevre kirliliği, plansız ve aşırı otlatma ve yoğun yaylacılık faaliyetleri olduğu belirlenmiştir.