Türkiye ormancılığında 4785 Sayılı yasanın uygulaması ve sonuçları üzerine bir araştırma (Doğu Karadeniz bölgesi Örneği)

Abstract

Türkiye ormancılığının temel sorunlarından birisi de, orman mülkiyeti uyuşmazlığıdır. Ülkede, Cumhuriyetin kuruluşunu takip eden 10 yıldan sonra ormanların korunması, verimli olarak işletilmesi için devlet mülkiyetinde bulunması gereği kabul edilmiş ve bu yolda yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bu anlayışın uygulamadaki doruk noktası 1945 tarihinde devletten başkasına ait ormanların tamamına yakınının devletleştirilmesini sağlayan 4785 sayılı Yasa'dır. Bu Yasa'mn, yaşanan mülkiyet uyuşmazlığının önemli etkenleri arasında olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada çalışma alam olarak, yoğun orman mülkiyet problemlerinin yaşanmakta olduğu, Doğu Karadeniz Bölgesi (DKB) seçilmiştir. Bölgede, orman ve arazi kadastrosu yapılmış yerleşim birimleri arasından rasgele yöntemle saptanmış 66 adetinde arazi ve belge incelemesi, anket uygulaması yapılmıştır. Elde edilen veriler değerlendirilmiş ve bölgedeki orman mülkiyet uyuşmazlığının boyutu ile 4785 Sayılı Yasa'mn bu uyuşmazlık üzerine etkileri irdelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, DKB'de, orman varlığının yaklaşık % 12'lik kısmı (160 500 hektar), mülkiyet yönünden devlet ile kişiler arasında çekişmelidir. Bu alanın % 44,7' si (yaklaşık 72 000 hektar) üzerindeki özel mülkiyet iddiası tapu yada tasarruf belgelerine dayanmaktadır. Halkın % 87,2 'si devletleştirmeyi haksız bulmakta ve % 47,4 'ü de yasal düzenlemenin orman tahribini artırdığı görüşündedir. Orman mülkiyeti yönünden uyuşmazlık konusu yerlerle ilgili yargı kararlarının % 72 'si orman idaresi lehine sonuçlanmaktadır. Bölge halkı durumdan şikayetçi olmakla birlikte, yargı önünde hak aramaktan geri durmakta ve sonuç olarak, orman alanının sadece % 1,23'ü mülkiyet uyuşmazlığı sebebi ile yargıya intikal etmektedir. Kadastro sonrasında her yerleşim biriminde ortalama 19 adet orman mülkiyet davası açılmakta olup, davaların 6 adeti (% 31,6) 4785 Sayılı Yasa' dan kaynaklanmaktadır. Mülkiyet uyuşmazlığı araştırma bölgesinde kadastro çalışmalarını aksatmakta, orman varlığı ve devamlılığım da olumsuz etkilemektedir. Mevcut yasalar kapsamında sorunun çözümü mümkün görülmemektedir. Bölge halkı ile mutabakat sağlanarak, Devletleştirme Yasası'nın iptali yada ıslahını da içerecek şekilde, özel mülkiyeti daha geniş ölçüde kabullenen çözüm üretilmesi yararlı olacaktır.