Devlet orman işletmelerinde işletme amaç ve stratejilerinin belirlenmesi: Doğu Karadeniz bölgesi örneği

Abstract

Bu araştırma ile, Ülkemiz ormancılık sektöründe Devlet Orman İşletmeleri (DOÎ'ler) düzeyinde işletme amaç ve stratejilerinin belirlenmesi amaçlanmış olup, araştırmada Doğu Karadeniz Bölgesi'nde (DKB'de) kurulu bulunan 24 DOÎ örnek olarak ele alınmıştır. Bu amaçla; fiziki, ekonomik, sosyal, kırsal yerleşimlere ilişkin, teknik-idari ve işlevsel olmak üzere, altı grup altoda toplam 69 değişkene bağlı olarak; faktör analizi, kümeleme analizi ve diskriminant analizi gibi çok değişkenli istatistik yöntemleri uygulanmış ve sonuçta, 24 DOİ'nin 22 tanesi birinci, 2 tanesi de ikinci grup olmak üzere, iki homojen grup oluşmuştur. Ardından, işletme amaçlarının önceliklerini belirleyebilmek için birinci homojen grup ve bu grubu ternsilen Maçka DOİ seçilmiştir. Maçka DOİ için işletme amaçlan; Beş Yıllık Kalkınma Planlarında (BYKP'lerde) ortaya konan ulusal kalkınma amaçlan ve Ormancılık Ana Planında (OAP'de) yer alan ormancılık sektörü amaçlan ile tutarlı olacak şekilde, Maçka DOİ'nin sahip olduğu orman kaynaklarının arz potansiyeli ve yöresel özellikleri ile, ilgi ve çıkar gruplarının muhtemel talepleri dikkate almarak belirlenmiştir. Söz konusu amaçlann öncelikleri ise; orman köylüleri, şehir halkı, odun kökenli ürün işleyen işletme (OKÜİ) temsilcileri, ormancılık teşkilatı yönetici ve teknik personeli, avcı derneği üyeleri ile sivil toplum örgütü (STÖ) üyelerinden oluşan farklı ilgi ve çıkar gruplarına uygulanan görüşme ve anket çalışmalarından elde edilen bulgulara; ranking yöntemi, fiiedman testi ve kendal w testi gibi istatistik analizlerin uygulanması sonucunda elde edilmiştir. Sonuç olarak, toplumsal talep önceliklerine göre, Maçka DOİ işletme amaçlan arasında ilk üç sırayı; orman kaynaklarının korunması, orman yetiştirme ve ağaçlandırma ile erozyonu önleme faaliyetleri almıştır. Böylece, Maçka DOİ işletme amaçlarının öncelikleri ve yöresel şartlar göz önünde bulundurularak, Maçka DOİ için; orman kaynaklarının korunması, orman kaynaklarından uygun şekilde faydalanma ve orman kaynaklarının geliştirilmesi şeklinde genel bir strateji tespiti yapılmıştır. Ardından söz konusu stratejilere destek olabilecek başlıca eylem önerileri ise; orman köylülerinin ihtiyaçlarının karşılanması, orman kaynaklarının planlanmasındaki mevcut anlayış ve uygulamaların değiştirilmesi, kadastro ve mülkiyet sorununun hızlı bir şekilde çözüme kavuşturulması, ormancılık teşkilatı birimleri arasındaki eşgüdüm eksikhğinin giderilmesi amacıyla yeniden yapılanmaya gidilmesi, orman kaynaklan yönetiminde katılımcı yönetimin havza düzeyinde uygulanması şeklinde sıralanmıştır.