Doğu kayınının (Fagus orientalis Lipsky.) odun özellikleri üzerine bazı yetişme ortamı koşullarının etkisi

Abstract

Bu çalışmada Sinop'ta doğal olarak yetişen Doğu Kayını (Fagus orientalis Lipsky.) odununun anatomik, makroskobik, fiziksel ve mekanik özellikleri üzerine bazı yetişme ortamı koşullarının (yükselti, bakı, toprak özellikleri) etkisi araştırılmıştır. Araştırma bölgesi olarak seçilen Sinop yöresinden 20 adet, Ayancık yöresinden 16 adet ağaç kesilmiş ve toplam 36 adet ağaç üzerinde çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar, yükselti ve bakı faktörlerinin çoğu odun özelliği üzerinde etkili olduğunu; toprak özelliklerinden ortalama kum, toz, kil, faydalanılabilir su kapasitesi oranları, toprak reaksiyonu ve elektriksel iletkenlik değerlerinin odunun bazı anatomik, fiziksel ve mekanik özellikleri ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Her iki yörede de denizden yükseklik arttıkça Doğu Kayını odununun trahe teğet çapları azalmış, birim alandaki trahe sayısı artmıştır. Odunun makroskobik özellikleri ile yükselti, bakı, toprak özellikleri, anatomik, fiziksel ve mekanik özellikler arasında ilişki olmadığı belirlenmiştir. Denizden yükseklik arttıkça Sinop yöresinde trahe hücre uzunluğu, lif uzunluğu, hacimsel genişleme yüzdesi, en yüksek su miktarı, teğet kesitte makaslama direnci azalırken statik eğilme direnci ve statik eğilmede elastikiyet modülü artmış; Ayancık yöresinde hacim yoğunluk değeri, hacimsel daralma yüzdesi, liflere paralel basınç direnci, statik eğilmede elastikiyet modülü, teğet kesitte makaslama direnci azalırken en yüksek su miktarı ve dinamik kalite değeri artmıştır. Bakı derecesi arttıkça Sinop yöresinde trahe radyal çapı azalırken enine kesitte sertlik değeri artmış, Ayancık yöresinde statik eğilme direnci azalırken mültiseri özışını yüksekliği ve genişliği, dinamik eğilme (şok) direnci artmıştır. Ayrıca iki yöre arasında toprak ve odun özellikleri bakımından önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir.