Gümüşhane Kurum Vadisi Maden Köyü yerleşmeleri

Abstract

Bu çalışmanın konusu; İlkçağdan günümüze madencilik yapılan ve İpek Yolu üzerinde bulunan Gümüşhane'nin tarihi Kurum Nahiyesi'ne bağlı Kurum (Yağlıdere Köyü Bulutyayla Mahallesi) merkez mahalleleri ve İmera (Olucak Köyü) yerleşimlerinin mimari özelliklerinin saptanıp, analiz edilerek, ortaya konması ve değerlendirilmesidir. Çalışmanın ana amacı; tarihsel süreçte coğrafya, topografya, maden sahaları, yapı malzemelerinin ve dinin, Kurum Vadisi yerleşimlerinin konumuna, plan ve şekillenmesine, sivil ve dini mimari yapısına etkisinin belirlenmesidir.Çalışmada öncelikle, literatüre dayalı olarak, Gümüşhane ve Kurum bölgesinin coğrafik ve jeolojik yapısı, madenleri, bölge ve yerleşim tarihi, İlkçağdan günümüze Gümüşhane ve Kurum Vadisi madenciliğinin gelişimi ve değişimi incelenmiştir. Çalışma alanı içerisinde yer alan ve Kurum Vadisi'nin 19. yüzyılda en büyük yerleşim yerleri olan İmera ve Kurum merkezi ve mahallelerinden seçilen özgün dini ve sivil yapıların yerinde ölçüm ve fotoğraflama teknikleri kullanılarak tespiti yapılmış, yerleşim ve yapı envanterleri hazırlanmıştır. Yapıların plan tipleri ve yapı malzemeleri tespit edilerek, yapı ve yerleşimlerin coğrafik özellikleri, maden ocaklarına, yol güzergâhlarına yakınlıkları, yerleşimcilerin sosyal statüleri ile dini inançları arasındaki bağlantılar sorgulanmıştır. Yapılan çalışmalar ve elde edilen sonuçlar ışığında, bölgede yerleşimlerin oluşumu ve gelişimi üzerindeki en önemli etkenin, başta ilkçağdan 19. yüzyıla kadar işletilen madenlerin varlığı ile tarihi İpek Yolu'nun varlığı olduğu ortaya konmuştur. Bölgenin en geniş yapı tipini oluşturan konutların tip ve biçimlenmesinde iklim, topografya, yapı malzemesi potansiyeli, sosyal statü ve kültürel faktörler gibi etkenlerin önemli rol oynadığı anlaşılmıştır. Konutların biçimsel oluşumunda etnik ve dini kimliğin belirgin bir etkisi gözlenmemekle beraber, işlevsel olarak, özellikle tandırevi kısmında, dini kimliğe bağlı farklılıklar tespit edilmiştir.