Soyutlama ve özdeşleyim kuramı üzerinden bir mekan okuması: Sancaklar cami örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı sanat tarihi üzerine önemli çıkarımlara ışık tutan Soyutlama ve Özdeşleyim teorisini mimarlık alanında incelemektir. Mimarlık ve psikoloji disiplinlerini ortak paydaya alan bu teori hem mimari okuma çalışmalarına hem de akademik çalışmalara farklı, özgün ve zengin bir yöntem sunmayı hedeflemektedir. Bu amacı gerçekleştirmek için Worringer'in 20. Yüzyılda yazmış olduğu Soyutlama ve Özdeşleyim isimli eserindeki mimarlık ve sanat yorumlarının incelenmesi, yeniden okunması ve kavramsal olarak analiz edilmesi planlanmıştır. Tezin asıl vurgu yapmak istediği nokta, geçmişte yol gösterici olan bu kavramların bugünün mimarisi üzerinden okunabileceğini ortaya koymaktır. Çalışmanın örneklem alanı olan İslam mimarisi, farklı bir boyutuyla ele alınarak teori üzerinden incelenmiş; 21. Yüzyıl camilerinden biri olan Sancaklar Cami'nin farklı üslubu tez kapsamında teoriye bağlı olarak irdelenmiştir. Yukarıda belirlenen amaçlar doğrultusunda çalışma: Genel Bilgiler, Yapılan Çalışmalar, Bulgular, Tartışma, Sonuçlar ve Öneriler olmak üzere beş başlıkta toplanmıştır. Genel bilgiler bölümünde, çalışmanın amacı, kapsamı, yöntemi, soyutlama ve özdeşleyim (einfühlung) kuramı hakkında genel bilgiler verilmiştir. Yapılan Çalışmalar bölümünde teorinin mimarlık disiplini bağlamında söylemleri irdelenip veri analizi yöntemi ve içerik okuması yöntemi ile elde edilen kavramlar belirlenmiştir. Elde edilen kavramlar örneklem alanı olan Sancaklar Cami örneği üzerinden irdelenmiştir. Bulgular bölümünde caminin analizi kavram başlıkları altında ulaşılan kısa sonuçları ile aktarılmıştır. Tartışma kısmında, elde edilen bulguların nasıl değerlendirildiği ve araştırma kapsamında ne denli şekillendiği konusu üzerinde durulmuştur. Sonuçlar bölümünde, yapılan analiz ve bulgulara ait özet bilgiler aktarılmış; Öneriler kısmında ise, ileride çalışmanın gelişip genişleyebileceği kapsam konusunda fikirler betimlenmiştir.