Kentsel mekanlarda kapalılık etkisinin sanal modeller aracılığıyla araştırılması

Abstract

Mekân, algılanabilirliği ölçüsünde tanımlanan ve çevreleyen sınırlayıcı ögeler ile boşluktan ayrılan bir kavramdır. Duvar, döşeme ve tavan gibi mekânın fiziksel boyutunu belirleyen sınırlayıcı ögelerinin biçimlenişi ile mekânın niteliği ve görsel algısı değişmektedir. Kentsel mekânda da çevreleyen bina yüzeylerinin yükseklikleri ve birbirleriyle olan mesafeleri ile oluşan alanlar kentsel mekânın kullanıcılar üzerinde yarattığı görsel etkileri belirlemektedir. Bu çerçevede; çalışmanın ilk bölümünde; çalışmanın konusu, amacı, kapsamı ve yöntemi belirtildikten sonra mekân, kentsel mekân, avlu/meydan ve algı kavramları hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından çalışmanın kurgusunun yapıldığı kapalılık etkisinin, mekânsal boyut, ölçek ve oranlar ile değişimi detaylı olarak ele alınmıştır. Sonrasında ise çalışmanın yöntemini belirleyen sanal gerçeklik kavramından bahsedilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde çalışmanın yöntem ve hedeflerinden bahsedilerek, bilgisayar destekli oluşturulan üç boyutlu modellerin sanal gerçeklik ile ilişkisi kurgulanmıştır. Çalışmanın deneysel kurgusu literatürde Spreiregen'in (1965) kentsel avlu/meydanlarda kapanma oranları olarak belirttiği gösterim üzerinden oluşturularak, 4 farklı genişlik değişkenli kentsel avlu/meydan mekânının kapalılık etkileri incelenmiştir. Ardından anket tekniği ve kullanılan anlamsal sıfatlar hakkında bilgiler verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde yapılan anket sonuçları değerlendirilerek mekânların kapalılık eşikleri yeniden incelenmiş, literatürde verilen değerler ile kıyaslanmıştır. Ardından mekânların belirlenen sıfatlar ile anlamsal özellikler üzerinden değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise mekânların kapalılık eşiklerinin anket katılımcılarının demografik özellikleri ile olan ilişkisi üzerinde durulmuştur. Kentsel mekânların çevreleyen ögelerin biçimlenişi ile değişen kapalılık etkisi, yapılan anket çalışması sonucuyla desteklenerek, belirlenen anlamsal sıfatlar ve mekânların kapalılık etkisi arasındaki ilişkiler değerlendirilmiştir.