Tabya yapıları üzerine bir inceleme ve Erzurum Mecidiye Tabyası örneğinde yeniden işlevlendirme önerisi

Abstract

Toplumların kendilerini savunmaya verdikleri önem, tarihin ilk dönemlerinden günümüze kadar devam etmiştir. Bu amaçla içinde bulunulan dönem şartlarına göre farklı malzeme ve tekniklerle savunma yapıları inşa edilmiştir. Savunma yapıları, yeni saldırı tekniklerinin keşfi, yapı malzemeleri ve yapım tekniklerinin değişimi ile sürekli değişim göstermiştir. 15. yüzyılda Avrupa'da geliştirilen tabya yapıları, aynı dönemlerde Osmanlı Devleti tarafından da inşa edilmiştir. Türkiye'nin Karadeniz, Akdeniz, Trakya ve Doğu Anadolu Bölgeleri'nde yer alan tabya yapıları, Osmanlı Devleti'nin son dönem savunma yapıları olarak kültürel miras değeri taşımaktadır. Dört bölümden oluşan bu çalışmanın; birinci bölümünde, çalışmanın amacı ve yöntemi belirtilmiş, tabya yapıları ile ilgili literatürde yer alan genel kavramlar ve örneklere yer verilmiştir. İkinci bölümde, Erzurum tabya yapılarının mimari özellikleri ve korunma durumlarının yerinde tespiti yapılmıştır. Mecidiye Tabyası'nın mimari özellikleri, günümüzdeki durumuna değinilerek, rölöve ve restitüsyon çalışmaları yapılmıştır. Üçüncü bölümde, Erzurum tabya yapılarında yapılan tespit çalışmaları ile yapıların özgün mimari mekanları ile günümüz durumları irdelenmiştir. Mecidiye Tabyası için restorasyon önerisi hazırlanarak bulgular değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise, Erzurum tabya yapıları üzerine yapılan incelemeler ve Mecidiye Tabyası'nın yeniden kullanım önerisini kapsayan bu çalışmada elde edilen sonuçlar ve öneriler aktarılmıştır.