Bir yok-mekân öyküsü: Trabzon tekel binası

Abstract

Sanayi Devriminden günümüze kadar geçen sürede gelişen ve değişen modernizm bakıldığında, modernizmin bir devrim niteliği taşıdığı; içinde yaşadığımız zamanın ve mekânın algılanmasında köklü değişiklikler oluşturduğu söylenebilir. Marc Augé'ye göre (1997); bir mekânın yer olarak kabul edilmesi için kimlikleyici, ilişkisel ve tarihsel özellikler taşıması gerekir. Augé, bu özellikleri bünyesinde barındırmayan mekânların antropolojik olarak yer olmayacağını belirtir. Mimari açıdan bakıldığında, içerisinde anı biriktirilmeyen, bulunduğu çevre ile ilişkisel olarak zayıf kalan ve aidiyet duygusu uyandırmayan alışveriş merkezleri bu tip yapılara bir örnektir. Bu bağlamda tezin kapsamı; Trabzon kent belleğinin önemli taşlarından biri olmuş, tarihi bir çevre içerisinde yer almış ve kenti şekillendirmiş bir endüstri yapısı olan Tekel Binası'nın bir yok-mekân örneği olan alışveriş merkezine dönüşümü kapsamaktadır. Birinci bölümde, konu ile ilgili alt yapıyı sağlayacak genel kavram ve tanımlara yer verilmektedir. Çalışmanın amacı ve çalışmada kapsamında kullanılacak olan yönteme (Sözlü Tarih) ilişkin bilgiler yer almaktadır. İkinci bölümde, çalışma alanı üzerinde eskiden var olan Tekel Binası ve günümüzde var olan Varlıbaş Alışveriş Merkezi hakkında bilgiler verilmektedir. Üçüncü bölümde sözlü tarih yöntemi ile elde edilen görüşme pasajları, ilgili temalar altında toplanmış ve öze indirgenerek sunulmuştur. Dördüncü bölümde ise, dönüşüm sonrası ortaya çıkan durumlar, belirlenen temalar üzerinden irdelemiş; sonuçlar ve öneriler ortaya konulmuştur.