Çarşamba akiferi yeraltı suyunun hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal özelliklerinin araştırılması

Abstract

Bu çalışma Çarşamba akiferi yeraltı suyunun hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal özelliklerinin araştırılması amacıyla hazırlanmıştır. Çarşamba ovasının batı bölümünde seçilen inceleme alanı Kuvaterner yaşlı alüvyonlar tarafından kaplanmaktadır. Bu alüvyonlar hidrojeolojik özelliklerine göre geçirimli birim olup iyi bir akifer özelliği taşımaktadır. Suların hidrojeokimyasal karakteristiklerini ve tuzlu su ile tatlı su arasında meydana gelen katyon değişim olaylarını belirlemek için Stuyfzand hidrojeokimyasal modelleme sistemi kullanılmıştır. Bu modelleme sistemine göre yeraltısularının çoğunlukla F3-CaHCO3+, F2-CaHCO3+ ve F3-CaMix+ olduğu belirlenmiştir. Yeraltısuyunun hidrokimyasal fasiyesini belirlemek için Piper ve Chadha diyagramları kullanılmıştır. Buna göre suların çoğunlukla Ca-Mg-HCO3 ve Ca-Mg-Cl'lu su fasiyesinde olduğu belirlenmiştir. Suların hangi işlev veya mekanizma sonucu değiştiğini belirleyebilmek için Gibbs diyagramı kullanılmıştır. Bu diyagrama göre örnekler "kayaç baskın" ve "evaporasyon-kristalizasyon" baskın bölgelerinde yer almaktadır. Suların fiziksel parametreleri, majör iyonları ve kirlilik parametrelerinin analiz sonuçları Kıta İçi Su Kaynakları Kalite Kontrol Yönetmeliği, Dünya Sağlık Örgütü ve İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik standartlarına göre değerlendirilmiştir. Buna göre birçok yeraltı su kuyusunda Al, Mn, NO2 ve NH4 içeriklerinin sınır değeri aştığı tespit edilmiştir. Suların sulamada uygunluğunun belirlenmesinde ABD tuzluluk laboratuvarı ve Wilcox diyagramı, %Na, SAR, PS, Pİ, Kİ, RSC ve MH değerleri kullanılmıştır. Sonuçlara göre suların büyük bölümünün tarımsal sulama için uygun olduğu görülmektedir. Yeraltı suyunun kökeni, bağılı yaşı ve akifere deniz suyu girişimi olup olmadığını belirlemek için δ 18O, δ 2H ve 3H analizleri yapılmıştır. Sonuçlara göre yeraltısuyu meteorik kökenli olup, sığ dolaşımlı ve yeraltında kısa kalış süresine sahiptir.