Kabadüz (Ordu, Kuzeydoğu-Türkiye) yöresi Pb-Zn-Cu cevherlerinin jeolojik, mineralojik, jeokimyasal ve kökensel incelenmesi

Abstract

Kabadüz (Ordu) yöresi Pb-Zn-Cu cevherleri Geç Kretase yaşlı andezit ve bazaltlar içinde KB-GD doğrultulu fay zonları boyunca oluşmuş hidrotermal damar tip cevherlerdir. Pirit, kalkopirit, sfalerit, galen ve tetrahedrit-tenantitten oluşan cevher minerallerine gang olarak kuvarsın yanında daha az oranda kalsit ve barit eşlik etmektedir. Yöredeki bütün cevherler mineral birlikteliği, minerallerin oluşum sıralaması ve dokusal özellikleri bakımından benzerlik göstermektedir.Demiroluk ve Haydarlı damarlarında, yan kayaçtan cevher zonuna doğru kuvars, kalsit, apatit, serizit, kaolen ve Mg-klorit artarken, K-feldispat, Fe-klorit, albit ve epidot azalmaktadır. Propilitik alterasyon ve cevher zonunda, hem göreceli hem de net kütle değişimi bakımından Cu, Pb, Zn, As, Au, Ag ve Ca miktarları armakta Na, Ba, K ve Rb miktarları ise azalmaktadır. Demiroluk ve Haydarlı damarlarında alterasyon zonunda % 47.06 ve % 5.27'lik kütle artışı meydana gelmiştir.Kuvars ve sfalerit minerallerindeki sıvı kapanımların homojenleşme sıcaklıkları 180-436.1 oC, tuzlulukları ise % 0.4-14.7 NaCl eşd. arasında değişmektedir. Tuzluluk miktarının değişim aralığı hidrotermal çözeltilerin magmatik kökenli olduğunu gösterirken, homojenleşme sıcaklığındaki düşüşe karşılık tuzluluk miktarının azalması, hidrotermal çözeltilerle meteorik suların karıştığına işaret etmektedir.Yöredeki damarlarda cevher mineralleri benzer stokiyometrik bileşimlidir. Piritlerin Ni ve Co içerikleri ve sfaleritlerin Zn/Cd oranları, bu cevherlerin asitik magmatizmanın ürünü olduklarını göstermektedir. S izotoplarına göre hidrotermal çözeltilerin bileşiminde bulunan kükürtün magmatik kökenli olduğu, O ve H izotoplarına göre de magmatik ve meteorik kökenli suların karıştığı belirlenmiştir.Kurşun izotoplarına göre yöredeki cevherler, Alt Kabuğun kısmî ergimesine bağlı olarak oluşan granitik bir sokulumla ilişkilidir. Hem kurşun izotoplarından hesaplanan yaş (0.51-1.22 milyar yıl), hem de kökenlerine göre yöredeki cevherlerin, Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Geç Kretase yaşlı granitlerle jenetik açıdan ilişkili oldukları sonucuna varılmıştır.