Kayaç kesilebilirliğinin tayini için düşey kayaç kesme setinin geliştirilmesi

Abstract

Mekanize kazı delme-patlatma yöntemine göre başta yüksek kazı hızı olmak üzere birçok avantaj sunmaktadır. Ancak, bu hızların yakalanabilmesi için kazı makineleri kazılacak formasyona uygun olarak seçilmelidir ve kazı hızları önceden kestirilmelidir. Bu amaç için kullanılan en doğru yöntem kaya kesme deneyleridir. Kaya kesme deneylerinin birçok üstünlüklerine rağmen birtakım eksiklikleri bulunmaktadır. Bu eksikliklerin başında çok az sayıda araştırma merkezinde bulunmaları gelmektedir. Bundan dolayı, araştırmacılar farklı tasarımlarda deney düzenekleri geliştirmeye çalışmışlardır. Bu çalışmada, hemen hemen her kaya mekaniği laboratuvarında bulunan hidrolik test makinelerine bir eklenti olarak tamamen taşınabilir, sökülüp/takılabilir ve seri üretime uygun, düşey kayaç kesme seti (DKKS) geliştirilmiştir. DKKS ile kontrolsüz ve kontrollü kaya kesme deneyleri gerçekleştirilmiştir. En çok tekrar üretilen ve kullanılan kaya kesme deneyi olan küçük boyutlu kesme deneyi (karot kesme deneyi), DKKS ile gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Buna ek olarak, konik ve radyal keskiler ile kaya kesme deneyleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen tüm kuvvet değerleri teorik modeller ile karşılaştırılmıştır. Son olarak da iki adet kollu galeri açma makinesinin kazı hızları DKKS ile kestirilmeye çalışılmıştır ve sonuçlar tartışılmıştır. Tüm laboratuvar ve arazi çalışmalarının sonucunda, DKKS ile kaya kesme deneylerinin, rutin bir kaya mekaniği deneyi gibi, başarılı bir biçimde yapılabileceği görülmüştür.