Dağbaşı (Araklı-Trabzon) granitoyidi ve çevre kayaçların petrografik, jeokimyasal ve petrolojik incelemesi

Abstract

Dağbaşı (Araklı-Trabzon) yöresinde yer alan Dağbaşı Granitoyidi ve çevrekayaçlarının petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özelliklerinin incelenmesini amaçlayanbu çalışmada; volkanik ve plütonik kayaçların gelişimleri ortaya konularak, kökenleribelirlenmeye çalışılmıştır.Doğu Pontid Kuzey Zonu'nda yer alan inceleme alanının tabanında; Jura-AltKretase yaşlı bazalt, andezit, spilitleşmiş bazalt ve piroklastitleri bulunmaktadır. Bu birimyer yer mercekler, yer yer de bloklar halinde kristalize kireçtaşları içermektedir ve ÜstKretase yaşlı Dağbaşı Graitoyidi tarafından kesilmektedir. Tüm bu birimler Üst Kretaseyaşlı Uzun Tepe Dasiti tarafından kesilmiştir. Bu birimlerin hepsi Kuvaterner yaşlıAlüvyon ve Yamaç Molozları ile uyumsuz olarak örtülmektedir.Kimyasal olarak genelde bazalt ve andezit bileşimli Jura-Alt Kretase volkanitleritoleyitik-kalkalkali geçişli olup, (La/Lu)N değerleri 5.8-9.8 arasındadır. z elementdağılımları N-tipi MORB'a benzerlik sunmaktadırlar. Dasit ve riyolit bileşimindeki ÜstKretase volkanitleri kalk-alkalen karakterli olup yay volkanitlerine benzemektedirler.Dağbaşı Granitoyidi'nin yüzeylemesi elips şekilli olup, Doğu Pontidler'in ana kırıksistemlerinden biri olan KD-GB yönlü kırığa paralel olarak yerleşmiştir. Diyorit, tonalit,granodiyorit ve monzogranit bileşimli kayaçlardan oluşan Dağbaşı Granitoyidi, bolmiktarda yan kayaç ksenolitleri ve mafik magmatik anklavlar (MMA) içermektedir.Granitoyidi oluşturan kayaçlarda magma karışımını gösteren dengesizlik dokularındananti-rapakivi ve poikilitik doku, iğnemsi apatit, bıçağımsı biyotit ve mafik magmatikanklavlar içerisinde plajiyoklas ve K-feldispat fenokristalleri gözlenmiştir. DağbaşıGranitoyidi, genel olarak I-tipi, düşük-orta K'lu kalk-alkali, peralümin-metalümin geçişli,kafemik karakterli olup, volkanik yay granitoyidleri özelliği göstermektedir. Ana ve izelement değişimleri, granitoyidin gelişiminde plajiyoklas, K-feldispat, hornblend, biyotitve apatit fraksiyonlaşmasının etkili olduğunu göstermektedir.Granitoyidin petrolojik özellikleri incelendiğinde, gelişiminde özellikle fraksiyonelkristallenme ve magma karışımının etkili olduğu ve az oranda da asimilasyon ve kısmiergimenin rol oynadığı görülmektedir. Dağbaşı Granitoyidi'nin kaynak alanının Pontidkıtasal kabuğunun tabanını oluşturan meta-magmatik kayaçlardan oluşmuş heterojenyapıda olabileceği sonucuna varılmıştır.