İç mekanda kendileme biçimlerinin huzurevlerinde irdelenmesi: Trabzon örneği

Abstract

Kendileme, insan-mekân arasındaki etkileşim ile var olan bir kavramdır. Mekânı kendileyen insan, kendi kimliğini ve yaşantısını mekânda hissettirebilir. Bu kavram iç mekân göz önüne alındığında en çok ev üzerinden irdelenmektedir. Ancak endüstrileşme ve kentleşmeyle birlikte ev olarak tanımlanmayan, ev niteliği taşıyan ve insanların barınma ihtiyacını karşılayan birçok mekân bulunmaktadır. Huzurevleri de bu mekânlardan biridir. Bu konu ile ilgili yapılan araştırmalar, yakın bir gelecekte huzurevi, yaşlı yurdu, rehabilitasyon merkezi gibi mekânların sayısının artacağını göstermektedir. Bu nedenle kendileme kavramının, konut dışında barınma işlevi gören huzurevlerinde, kullanıcı özelinde ve oda ölçeğinde irdelenmesi bu çalışmanın ana kurgusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın en temel amacı mekânda kendilemenin önemine dikkat çekmek, inceleme alanı özelinde ise kendilemenin hangi yollarla yapıldığını tespit etmek ve kullanıcının psiko-sosyal, sosyokültürel, sosyo-ekonomik durumu, yaşam tarzı, eğitim düzeyi, zevk ve kişisel özelliklerinin kendilemeyi nasıl etkilediğini sorgulamaktır. Problem; kullanıcı grubun tanımlanması, mekânla ilişkisinin anlaşılması, mekânı kendileme biçimlerinin tespiti ve analizlerinin yapılması, belirlenen grupla yarı yapılandırılmış görüşme şeklinde ele alınmıştır. Bu amaçla Trabzon'da bulunan Trabzon Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi ve Trabzon Köşk Huzurevi incelenmiş, gözlem, bilgi toplama ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak veriler elde edilmiş ve yapılan istatistiksel analizler doğrultusunda yaşlı-mekân ilişkisinin kendileme yoluyla nasıl ortaya konulduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda huzurevi odaları iç mekân tasarımları yapılırken fiziksel ihtiyaçların yanı sıra psikososyal ihtiyaçların da karşılanması gerekliliğine dikkat çekilmiştir.