Tasarımcı ve izleyici algısında enstalasyon ürünü ve iç mekan ilişkisi üzerine bir irdeleme

Abstract

Sanat, insanlık tarihi boyunca çeşitli şekillerde var olmuş bir ifade aracıdır. Teknolojinin ilerlemesi, sanatı ve sanatçıyı da etkilemiş, sanatçıların daha özgür düşünmelerini sağlamış, farklı sanat yaklaşımları gelişmiştir. Kavramsal sanatın içinde yer alan enstalasyon sanatı da bu değişimin sonuçlarından biridir. Enstalasyon sanatçısı, insanların dikkatini çekerek kavramsal mesajlarını ifade edebilmek ve onlarla iletişim kurmak için mekânı kullanır. Yapılan çalışmadaki temel amaç, kavramsal düşünceyi tasarım kaynağı olarak ele alan enstalasyon sanatının iç mekandaki varlığını, kullanıcının, sanatçının ve araştırmacının gözünden mekan ile ilişkisini irdeleyerek iç mekan tasarımcılarının ve tasarımcı adaylarının konu ile ilgili farkındalık düzeylerini arttırmaktır. Çalışma bilimsel araştırma türlerinden "Temel Araştırmalar" grubuna girmektedir. Nedensellik yönünden tanıtıcı (survey) araştırmasıdır. Çalışmada tanıtıcı araştırma türlerinden vak'a metodu kullanılmış, belgesel kaynak derlemesi, yargısal örnekleme yapılmış, görüşme ve gözlem teknikleri ile veri toplanmıştır. İki bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde öncelikle mekan ve sanat ürünü ilişkisi üzerinden enstelasyon sanatı, özellikleri ve sınıflandırması açıklanmıştır. Uygulama aşamasından oluşan ikinci bölümde ise, müze iç mekanlarında gerçekleştirilmiş altı adet enstalasyon çalışması seçilerek, çalışmaların içinde bulundukları mekan ile "işlevsel", "görsel" ve "kavramsal" açılardan nasıl bir ilişkide oldukları ortaya konulmuştur. Bu amaçla belirlenen bir grup izleyici, enstalasyon çalışmasını deneyimlerken gözlemlenmiş ve daha sonra karşılıklı görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca her bir sanat eserinin yaratıcısının eser hakkındaki fikirleri ile araştırmacının seçilen enstalasyon çalışmaları ile ilgili deneyimlerinden kaynaklı fikirleri, söz konusu ilişkilerin kurulmasında destekleyici olmuştur. Elde edilen bulgular sonucu yapılan irdelemede enstalasyon sanat çalışmalarının iç mekanın nicel ve nitel varlığı ile belirli bağlamlar çerçevesinde tanımlanabilir bir ilişki içerisinde olduğu sonucuna varılmıştır.