Türkiye Tragopogon L. (Asteraceae) taksonlarının biyosistematik yönden incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Türkiye Tragopogon L. (Asteraceae) taksonları morfolojik, palinolojik, sitolojik ve moleküler yönden ilk kez detaylı olarak araştırılarak taksonomik bakımdan değerlendirilmiştir. Çalışmada incelenen tüm taksonların genişletilmiş betimleri, ayrıntılı habitat özellikleri, doğa koruma statüleri, yayılış haritaları ve ülkemiz Tragopogon türleri için kapsamlı bir teşhis anahtarı hazırlanmıştır. Türkiye Florasının yazımı sırasında gözden kaçırılmış olan T. dshimilensis K.Koch. türü bu çalışma ile ikinci kez toplanarak ayrıntılı botaniksel özellikleri belirlenmiştir. Türkiye Florası'nda şüpheli taksonlar arasında yer alan T. graminifolius DC. türünün ülkemizde yayılışı kesinleştirilerek güncellenmiştir. Taksonomik durumları tartışmalı olan bazı türlerin taksonomik durumları gözden geçirilerek yeniden düzenlenmiştir. Endemik türlerimizden T. aureus Boiss. ve T. fibrosus Freyn & Sint. CR, T. albinervis Freyn & Sint., T. oligolepis Hartvig & Strid, T. olympicus Boiss. ve T. subacaulis O. Schwarz EN ve T. dshimilensis ise VU tehlike kategorisinde değerlendirilmiştir. Yapılan palinolojik incelemelerde Tragopogon polenlerinin trikolporat, genellikle suboblat ve oblat-sferoidal şekle, ekinalophat ve perforat ornamentasyona sahip oldukları tespit edilmiştir. Tragopogon taksonlarının aken epidermal hücre şekillerinin nadiren belirsiz olmakla birlikte, dörtgen, beşgen, altıgen, eliptik ve eliptik-dairesel olduğu tespit edilmiştir. Tragopogon taksonlarından 13'ünün diploid (2n=12), 5'inin tetraploid (2n=24) olduğu belirlenmiştir. Çalışılan tüm Tragopogon taksonlarına ait nrDNA ITS bölgelerinin 639-642 bç, matK bölgesinin ise 1521 bç uzunluğunda olduğu tespit edilmiştir. Yapılan moleküler analizler cinsin monofiletik olduğu görüşünü desteklemektedir.