Çin'den yapılan ithalatın Türkiye'deki firmaların performansına etkisi: İSO 1000 araştırması

Abstract

Gelişen dünya ekonomisinde çeşitli ülkeler zaman zaman öne çıkmaktadır. Çin 1980 yılından beri gerçekleştirdiği reformlar ve 2002 yılında DTÖ'ye girmesinden sonra Dünya piyasasında önemli bir aktör olmuştur. Bu yükselişin diğer ülkeler üzerine farklı etkileri olmaktadır. Son yıllarda Çin'in ucuz işgücü ile ürettiği düşük maliyetli ürünleri birçok piyasada olduğu gibi ülkemizde de bulunmaktadır. Çin'den gelen bu ürünlerden dolayı toplumumuzda Çin'in Türkiye'deki firmalara olumsuz yönde etkisinin olduğu kanısı oluşmaya başlamıştır. Bu durumu tespit etmek amacıyla, toplumdaki bu kanının ne derece gerçek olduğunun yanında, Çin'in Türkiye'deki firmalara etkisinin ne yönde oluğunun belirlenmesi amacıyla bu çalışmanın yapılmasına karar verilmiştir. Araştırmanın kuramsal çerçevesi işlem maliyeti kuramına dayanmaktadır. İşlem maliyeti "yap veya satın al" sorusuna cevap arayan bir kuramdır. Firmalar ihtiyaç duydukları mal veya hizmeti satın alabilir veya kendileri üretebilirler. Kurama göre bu karar yapılacak faaliyetin maliyetine dayanmanktadır ve maliyeti daha düşük olan seçenek tercih edilir. Araştırmanın kapsamı 1997-2010 yılları arasında ülkemizde üretim yapan firmalar olarak belirlenmiştir. Araştırmada, ilk olarak ülkemizin Çin'den yaptığı ithalatın ve Çin'in Avrupa Birliği (AB) ülkelerine yaptığı ihracatın, Türkiye'deki firmaların satış ve ihracat performanslarına etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Daha sonra bu ilişkiye işlem maliyetinin moderatör etkisi test edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada etki, sektörel bazda incelenmeye çalışılmıştır. Firma bazında tek tek analiz yapılması, konu ile ilgili genel bir görüş elde etme açısından çok uygun bulunmamaktadır. Bu nedenle veriler birden fazla firmanın verisini birleştirerek, panel veri şeklinde toplanmıştır. Dolayısıyla araştırmada birden çok firmanın belirli bir döneme ait verilerinin bir arada değerlendirilebilme imkânı sağlaması nedeniyle analiz için panel veri analiz yöntemi tercih edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda Çin'den yapılan ithalatın Türkiye'deki firma performansları üzerine pozitif yönde bir etkide bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu iki değişken arasındaki ilişkiye işlem maliyetinin negatif yönde moderatör etkisi olduğu tespit edilmiştir. Çin'in AB'ye yaptığı ihracatın ise Türkiye'deki firmaların ihracat performansları üzerine etkisinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Some countries became prominent at times in the developing World economy. After making reforms since 1980 and joining to the World Trade Organization in 2002, China becomes an important actor in World's market. The effects of this rise on other countries are different. During the recent years, China's cheap-workforce and low-cost products exist in Turkey's market as in other countries' market. In our society is of the opinion that China has bad effect on firms in Turkey. It is decided to make this study with the aim of identify this situation and in which aspects China affects the firms in Turkey, besides seeking how much this opinion is accepted in the society. The theoretical framework of this study is based on transaction cost theory. It is the theory seeking an answer to "make or buy'' question. Firms can make or buy the product or service which is needed. According to the theory, this decision is based on the cost of the activity which will done and lower- cost option is preferred. Furthermore; the scope of this research is determined as firms in Turkey making production between 1997 and 2010. In the research, firstly, is tried to find the effects of both Turkey's import from China and China's export to European Union (EU) countries on firms' in Turkey sales and export performances. Then, the moderator effect of transaction cost is tested on the relation. In this study, the effect is examined in terms of industrial. Analysing firms one by one is not appropriate to obtain a general idea about the subject. So, data is collected as a panel data by unifying more than one firms' data. In the light of these explanations, the method of panel data analysis is preferred because it enables to evaluate together more than one firms' data belonging to certain dates. As a result of the analysis, it is found that Turkey's import from China has positive effect on firms' performance in Turkey. İt is also found that transaction cost has negative moderator effect on the relation between these two variant. And there is not an effect of China's export to EU countries on firms' export performances in Turkey.