Çin kaynaklı doğrudan yabancı yatırımların ev sahibi ülke iktisadi ve kurumsal belirleyicilerinin çekim modeliyle analizi

Abstract

Çin Halk Cumhuriyeti, özellikle 2000'lerin başından itibaren önemli bir DYY kaynağı ülke haline gelmiştir. Bu durum, Çin çokuluslu şirketlerinin ev sahibi ülke seçiminde belirleyici rol oynayan faktörlerin tespit edilmesine odaklanan nispeten yeni fakat genişlemekte olan bir literatür ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu kapsamda çalışmanın temel amacı, Çin kaynaklı DYY için ev sahibi ülke seçiminde etkili olan faktörleri belirlemeye yönelik analizler gerçekleştirmek ve Çin çokuluslu şirketlerinin hangi motivasyonlar ile hareket ettiklerini tespit etmektir. Bu çalışmada, 75 ülkeden oluşan geniş bir örneklem için 2006-2017 dönemi yıllık verilerinden yararlanılarak panel veri analizi gerçekleştirilmiştir. Hipotezler doğrultusunda kurulan genişletilmiş çekim modellerinin tahmininde tesadüfi etkiler modelinden yararlanılmıştır. Modellerin tahmininde ise dirençli standart hatalar üreten tesadüfi etkili Arellano (1987), Froot (1989) ve Rogers (1993) tahmincisi kullanılmıştır. Ayrıca çalışmada, tesadüfi etkili Arellano, Froot ve Rogers tahmincisi ile tahmin edilen 6. model yardımıyla örneklemdeki 75 ülkenin Çin kaynaklı DYY'yi çekme potansiyelleri hesaplanmıştır. Hesaplanan Çin kaynaklı potansiyel DYY değerlerinin Çin kaynaklı gerçekleşen DYY miktarına oranlanması yoluyla ev sahibi ülkelerin performansları 2006-2017 dönemi için yıllık olarak hesaplanmıştır. Son adımda ise Türkiye'nin Çin kaynaklı DYY'ye ev sahipliği performansına yönelik değerlendirmelerde bulunulmuştur. Ampirik bulgular, Çin kaynaklı DYY'nin ev sahibi ülkeye çekilmesinde pazar büyüklüğü, ikili ticarete açıklık, inovasyon düzeyi ve kamu sektörü performansının pozitif etkide; çalışan başına çıktı, yetkinin kötüye kullanımı ve genel altyapı kalitesinin ise negatif etkide bulunan belirleyiciler olduğunu ortaya koymaktadır. Diğer yandan, ev sahibi ülke ile Çin arasındaki fiziki mesafe ve ev sahibi ülke doğal kaynaklarının Çin DYY'sinin yer seçimi üzerinde belirleyici bir rolünün olmadığı saptanmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle, Çin kaynaklı DYY için pazar arayışı ve stratejik varlık arayışının geçerli motivasyonlar oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Buna karşılık, Çin çokuluslu şirketlerinin verimlilik arayışı ve doğal kaynak arayışı içerisinde olmadıkları belirlenmiştir. Ayrıca çalışmada, Çin kaynaklı DYY'nin altyapı kalitesi düşük olan yakıt zengini ev sahibi ülkeleri tercih ettiği sonucuna da varılmıştır.

The Republic of China has become an important source country of Foreign Direct Investment (FDI), particularly since the beginning of the 2000s. This has enabled a relatively new, but expanding literature focusing to determine the decisive factors in the selection of the host countries of the Chinese multinational companies. In this context, the main objective of the research is to make analyses to determine the factors in selecting host countries for Chinese FDI and to find out what types of motivations Chinese multinational companies act with. In this study, a panel data analysis has been conducted by using the annual data of the period from 2006 to 2017 for a broad sample consisting of 75 different countries. The model of random effects has been used to estimate the augmented gravity models structured in line with hypotheses. In the estimation of the models, randomly effective Arellano (1987), Froot (1989) and Rogers (1993) estimators, which generate resistant robust standard errors, were used. Furthermore, in the study, with the help of the 6th model estimated using randomly effective Arellano, Froot, and Rogers estimators, the gravity potentials of 75 countries within the sample in order to attract the Chinese FDI have been reckoned. The annual performances of the host countries have been calculated for the period between 2006 and 2017 by proportioning the potential Chinese FDI values reckoned to the actual Chinese FDI amounts. At the last step, Turkey's performance for hosting Chinese FDI has been evaluated. Empirical findings put forth that market size, openness to bilateral trade, innovation level, and public sector performance have been positive determinants, on the other hand, output per worker, undue influence, and the quality of overall infrastructure have been negative determinants in attracting Chinese FDI into host country. Furthermore, it has been found out that the physical distance between host countries and China and the natural resources of the hosting countries did not have a decisive role in the location selection of Chinese FDI. With reference to the findings obtained, market seeking and strategic assets seeking have been detected to be eligible motivations for Chinese FDI. However, it has been determined that Chinese multinational companies were not in search of efficiency and natural resources. Moreover, in the study, it has been pointed out that Chinese FDI has preferred the host countries having low infrastructure quality and abundant fuel sources.