Çevre politikalarıyla uyumlu bütçe reformu ve Türkiye değerlendirsemi

Abstract

Günümüzde çevre sorunları önemli boyutlara ulaşmış ve insanlığın geleceğini tehdit eder hale gelmiştir. Bu sorunların çözümü çevre politikası araçlarıyla mümkün olmaktadır. Son yıllarda devletin gelir ve harcama politikasının çevre politikaları ile uyumlu hale getirilerek çevre sorunlarının çözümüne katkı sunulabileceği tartışılmaktadır. Çevresel bütçe reformu ya da yeşil bütçe reformu adı verilen bu yaklaşım, bütçenin gelir ve harcama taraflarının çevresel amaçlarla yeniden düzenlenerek hem çevresel hem ekonomik hem de sosyal amaçların gerçekleştirilebileceği kapsamlı bir dönüşüm stratejisidir. Bu kapsamda; yeni çevre vergileri konması, mevcut çevre vergilerinin etkinleştirilmesi, diğer geleneksel vergilerde indirime gidilmesi, çevreye zararlı sübvansiyonların azaltılması ya da kaldırılması, çevreye yararlı sübvansiyonların arttırılması, kamu satın alımlarında ve yatırım kararlarında çevresel etkilerin de göz önüne alınması gibi çok farklı uygulamalar hayata geçirilmektedir. Dünya uygulamaları, gelir ve harcama politikalarının çevreci bir bakış açısıyla tekrar düzenlenmesinin çevre sorunlarının azaltılmasında etkili olabileceğini ortaya koymaktadır. Çalışmada Türkiye?nin bütçe yapısı çevreci bir bakış açısıyla analiz edilerek bütçeyi daha etkin bir araç olarak kullanmak için yapılması gerekenler belirtilmiştir. Türkiye?de doğrudan çevre ile ilgili vergi yok denecek kadar azdır. Dolaylı olarak çevreyle ilgili olanların da çevresel fayda sağlayacak şekilde yeniden dizayn edilmeye ihtiyacı vardır. Çevre koruma harcamalarının da diğer harcamalarla kıyaslandığında düşük kaldığı belirtilebilir. Bu yüzden bir yeşil bütçe komisyonu kurularak bütçedeki gelir ve harcama kalemlerinin tek tek ele alınması, çevreye zararlı uygulamaların kaldırılması ya da azaltılması bunların yerine çevre dostu uygulamaların yaygınlaştırılması gerekmektedir. Türkiye?de çevre biçimsel açıdan kurumsallaşmış olmakla birlikte politika hedeflerini ve önceliklerini belirleyici bir etkiye ulaşamamıştır. Çevresel hususların politika oluşturma sürecine katılması, çevresel kaygıların ekonomik ve sektörel kararlara daha fazla dâhil edilmesi kalkınmanın sürdürülebilir kılınması için bir zorunluluktur.

Nowadays environmental issues have increased substantially, and threat the future of humanity. It is possible to solve these problems via environmental policy instruments. In recent years, it has been debated that compromising the revenue and expenditure policies of the government with environmental policies can contribute to solution of the problem. So called environmental or green budget reform is a comprehensive transformation strategy with respect to rearranging the revenue and expenditure sides of the budget for environmental purposes to fulfill environmental and economic and social objectives. In this context, various applications such as putting new environmental taxes, activating already available environmental taxes, enabling reduction of other traditional taxes, reducing or removing of environmentally harmful subsidies, increasing beneficial subsidies to the environment, taking into account public procurement and investment decisions have been implemented in. Evidence suggests that reviewing income and expenditure policies with an environmentalist perspective may be effective in reducing environmental problems. In this study, what can be done has been specified to use the budget more effectively by analyzing the structure of the Turkish budget with an environmental perspective. In Turkey, there are almost no directly environment-related taxes. It is therefore a need to re-design the indirectly environmental-related issues to ensure that they are beneficial to the environment. It can be stated that in practice environmental protection expenditure remained low compared with other expenditure. Therefore, it is a need to establish a green budget commission to address income and expenditure items in the budget to reduce or remove the environmentally harmful substances and replace them with environmentally friendly practices. Although the environment in Turkey reached a formal institutional point, it has failed to have a decisive influence on policy objectives and priorities. Participation of environmental issues in the policy-making process, inclusion of environmental concerns into economic and sectorial decisions is essential for sustainable development