İktisadi büyüme sürecinde kurumsal yapının rolü: Literatür ve uygulama

Abstract

Son yıllarda büyüme literatüründe öne çıkan görüş, ülkeler arasındaki iktisadi büyüme farklılıklarının kurumsal yapı farklılıkları ile açıklanabileceğidir. Bu doğrultuda kurumları iktisadi düşünce sistemin merkezine oturtan kurumsal iktisat okulu, ekonomik yaşamın kurumların etkisinden bağımsız olarak değerlendirilemeyeceğini öne sürmektedir. Bu okula göre, geleneksel büyüme teorilerinde büyümenin belirleyicileri olarak ön plana çıkarılan fiziki ve beşeri sermaye, yatırımlar ve teknoloji gibi faktörler kurumların sağlamış olduğu teşvik tarafından belirlenen faktörler olarak nitelendirilmektedir. Bir başka deyişle söz konusu faktörler büyümenin nedeni değil sonucu olarak ele alınması gerekmektedir.Bu çalışmanın amacı, kurumsal yapının ülkeler arası iktisadi performans farklılıklarının ne kadarını açıkladığının araştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda hazırlanan çalışmada, kurumsal yapının iktisadi büyüme üzerindeki etkisi öncelikle 110 ülke için 2000-2009 dönemi yıllık verileri kullanılarak panel veri yöntemi ile analiz edilmiştir. Kurumsal yapının iktisadi büyüme üzerindeki etkisi daha sonra 1972-2009 dönemi yıllık verileri kullanılarak zaman serisi analiz yöntemiyle Türkiye için araştırılmıştır.Analiz sonucunda elde edilen bulgular, kurumsal yapının gelişmekte olan ülkeler dışında ülkelerin iktisadi büyümesini açıklamada önemli bir etken olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte ülke grupları itibariyle kurumsal değişkenlerin iktisadi büyüme üzerindeki etkisi farklı çıkmıştır. Bu bağlamda; ekonomik özgürlükler değişkeninin iktisadi büyüme üzerindeki etkisinin gelişmekte olan ülkeler dışında tüm ülke grupları açısından pozitif ve anlamlı olduğu, politik özgürlükler değişkeninin ise az gelişmiş ülkeler ve tüm ülke örneklemi açısından pozitif ve anlamlı olduğu yönünde bulgulara ulaşılmıştır. Türkiye için elde edilen bulgular da yine kurumsal yapının uzun dönemde iktisadi büyüme üzerinde etkili olduğu yönündedir.

The view that has stepped forward lately in growth literature is that the economical growth differences among the countries can be explained with the differences of institutional structure. In this respect, the school of institutional economics, which accepts the organizations as the center of the systems of economic thought, points out that economic life cannot be considered to be independent from institutions? effects. According to view of this school; some prominent factors such as physical and human capital, investments and technology, which are regarded as the determiners of growth, can be described as the factors identified by institutions? incentive. In other words, these factors should be taken into consideration not as the causes of growth but as the results of it.The aim of this study is to research how much the institutional structure can explain the economic performance among the countries. In this study prepared for that purpose, the effects of institutional structure on economic growth were analyzed via panel data method using the period of 2000-2009 annual data for 110 countries. Then, the effects of institutional structure on economic growth were studied for Turkey via time series analysis using the period of 1972-2009 annual data.The findings obtained in the end of the analysis revealed that institutional structure is an important factor in explaining the economic growth of the countries except for the developing ones. However, in respect of country groups, the institutional variables have different effects on economic growth. In this sense; it was concluded that the variable of economic freedom on economic growth was affirmative and meaningful for all country groups except developing ones, and the variable of politic freedom was affirmative and meaningful for less developed and all other country samples. The findings for Turkey showed that institutional structure was effective on economic growth in the long term.