Geçiş sürecindeki merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinin AB ile bütünleşmesinin makro ekonomik etkileri

Abstract

Sosyalist blok'un dağılması ve planlı ekonominin çökmesi ile ortaya çıkan geçiş ekonomilerinin hepsi piyasa ekonomisine yönelmişlerdir. Bu ekonomileri esas itibariyle iki ana gruba ayırmak mümkündür. Bir tarafta Merkezi ve Doğu Avrupa (MDA) ülkeleri diğer tarafta Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)'nin çözülmesiyle bağımsızlığını kazanmış, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri yer almaktadır. Geçiş sürecinde ülkelerin bir kısmı geçiş sürecinin gerektirdiği reformları başarılı bir şekilde uygularken, diğer bir kısmı geçiş için gerekli reformları uygulama da geride kalmıştır. MDA ülkeleri hem Avrupa ülkelerine olan yakınlıklarıyla, hem de Avrupa Birliği (AB)'den aldıkları teknik-mali destek ve yardımlarla geçiş sürecinde BDT ülkelerinin önüne geçmişlerdir. Geçiş için yapılması gerekli reformları gerçekleştirmede ülkelerin bir kısmı şok terapi, bir kısmı ise aşamalı stratejiyi tercih etmiştir.Bu çalışmanın amacı, dört MDA ülkesi geçiş ekonomisinde AB'ye üyelik sürecinin bu ekonomilerin makro ekonomik performansları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Dört MDA geçiş ekonomisinin 1996-2008 dönemine ait veri seti ve Pedroni eşbütünleşme testleri kullanılarak AB'ye üyeliğin bu ekonomilerin makro ekonomik performanslarına etkisi ortaya konmaya çalışılmıştır.Çalışmanın analiz kısmında elde edilen sonuçlara göre, 1996-2008 döneminde dört MDA geçiş ekonomilerinde istihdam hacmindeki artış reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)'yı artırmış ve AB'ye üyelik reel GSYİH, kişi başına düşen reel GSYİH ve sanayileşme üzerinde olumlu etkiye sahip olmuştur. Yani AB'ye üye olduktan sonra bu dört geçiş ekonomisinde reel GSYİH, kişi başına düşen reel GSYİH ve GSYİH içinde sanayinin payı artmıştır. Sosyalist blok'un dağılması ve planlı ekonominin çökmesi ile ortaya çıkan geçiş ekonomilerinin hepsi piyasa ekonomisine yönelmişlerdir. Bu ekonomileri esas itibariyle iki ana gruba ayırmak mümkündür. Bir tarafta Merkezi ve Doğu Avrupa (MDA) ülkeleri diğer tarafta Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)'nin çözülmesiyle bağımsızlığını kazanmış, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri yer almaktadır. Geçiş sürecinde ülkelerin bir kısmı geçiş sürecinin gerektirdiği reformları başarılı bir şekilde uygularken, diğer bir kısmı geçiş için gerekli reformları uygulama da geride kalmıştır. MDA ülkeleri hem Avrupa ülkelerine olan yakınlıklarıyla, hem de Avrupa Birliği (AB)'den aldıkları teknik-mali destek ve yardımlarla geçiş sürecinde BDT ülkelerinin önüne geçmişlerdir. Geçiş için yapılması gerekli reformları gerçekleştirmede ülkelerin bir kısmı şok terapi, bir kısmı ise aşamalı stratejiyi tercih etmiştir.Bu çalışmanın amacı, dört MDA ülkesi geçiş ekonomisinde AB'ye üyelik sürecinin bu ekonomilerin makro ekonomik performansları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Dört MDA geçiş ekonomisinin 1996-2008 dönemine ait veri seti ve Pedroni eşbütünleşme testleri kullanılarak AB'ye üyeliğin bu ekonomilerin makro ekonomik performanslarına etkisi ortaya konmaya çalışılmıştır.Çalışmanın analiz kısmında elde edilen sonuçlara göre, 1996-2008 döneminde dört MDA geçiş ekonomilerinde istihdam hacmindeki artış reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)'yı artırmış ve AB'ye üyelik reel GSYİH, kişi başına düşen reel GSYİH ve sanayileşme üzerinde olumlu etkiye sahip olmuştur. Yani AB'ye üye olduktan sonra bu dört geçiş ekonomisinde reel GSYİH, kişi başına düşen reel GSYİH ve GSYİH içinde sanayinin payı artmıştır.