Phillips eğrisi üzerine Lucas Değişkenlik Hipotezi Türkiye örneği 1950-1995

Abstract

Makroekonomik teori ve politika literatüründe son 30-40 yıl içinde yaşanan değişmelerin ve süregelen tartışmaların odak noktasının enflasyon-işsizlik ve enfiasyon- çıktı ilişkisini veren Phillips eğrisi ile bu eğrinin ortaya koyduğu politika uygulamaları olduğu hemen herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. 1958 yılında A. W, Phillips'in, enflasyonla-işsizlik (enflasyonla-çıktı) arasındaki fonksiyonel ilişkiyi temsil eden ve daha sonraları kendi adıyla anılan eğrinin, hem kısa hem de uzun dönemde negatif (pozitif) ve istikrarlı olduğu şeklindeki gözlemi, Keynesyen yaklaşım tarafından sadece benimsenmemiş, aynı zamanda bu yaklaşımın en önemli politika aracı olmuştur. Phillips'in çalışması, ampirik gözlemlere dayanmış, teorik açıklamalar daha sonra Lipsey (1960) ve Samuelson - Solow (1960) tarafından tarafından yapılmıştır. Orijinal Phillips eğrisine göre, politika uygulayıcıları, Phillips eğrisi üzerinde herhangi bir enflasyon-çıktı bileşimini seçebilir ve bu bileşimde kısa ve uzun dönemde kalabilir. Çünkü, enflasyon-çıktı ödünleşmesi kısa ve uzun dönemde ekonominin yapısal özelliklerinden ve uygulanan politikalardan bağımsızdır. Ne var ki, 1960'lı yılların sonlarında ortaya çıkan stagflasyon olgusunun orijinal Phillips eğrisi tarafından açıklanamamış olması, dönemin çalışmalarını Phillips eğrisinin şekline yöneltmiştir. Orijinal Phillips eğrisine göre, enflasyonla işsizlik arasında pozitif ya da enflasyonla çıktı arasında negatif bir ilişkinin ortaya çıkması mümkün değildir. Buna karşın, Phelps (1967) ve Friedman (1968), Phillips eğrisinin kısa dönemde negatif (pozitif) eğimli ve istikrarlı ancak uzun dönemde dikey olacağını gösterdiler. Dolayısıyla, enflasyon-işsizlik ya da enflasyon-çıktı ödünleşmesi kısa dönemde mümkün olabilirken, uzun dönemde bu ödünleşme mümkün olamamaktadır. Bununla birlikte, 1970'li yılların başlarında, uyarlanan yerine rasyonel beklentileri analize katan Lucas, ödünleşmenin hem kısa hem de uzun dönemde mümkün olamayacağını savunmuştur. Lucas tipi Phillips eğrisi üzerindeki ödünleşme, toplam talep politikalarından bağımsız değildir. Lucas'a göre, enflasyon-çıktı ödünleşmesinin büyüklüğü; toplam talep ve spesifik piyasa şokları gibi bir çok parametreye bağlı olacaktır. Dolayısıyla Lucas tipi Phillips eğrisindeki ödünleşmenin, izlenen politikalardan bağımsız olması söz konusu değildir. Toplam talep şokları varyansı ile ödünleşme parametresi arasındaki negatif ilişki, "Lucas Değişkenlik Hipotezi" olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, "Phillips Eğrisi Üzerine Lucas Değişkenlik Hipotezi" olarak adlandırılan hipotezin, Türkiye örneği için geçerliliğini tartışmaktır. Çalışmada, mümkün VIIolduğu ölçüde geniş bir zaman kesitinin kapsanmasına özen gösterilmiş ve 1950-1995 dönemine ait yıllık veri setinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular, Lucas hipotezinin testi ile elde edilecek olan sonuçların, ele alınan değişkenlere, ele alınan periyoda ve kullanılan ekonometrik tekniğe göre farklı sonuçlar vereceğini; ayrıca Türkiye örneği için, tam olarak kanıtlanamasa dahi, özellikle son yıllardaki işsizlikle-çıktı arasındaki ödünleşmenin talep şoklarından daha çok arz şoklarından etkilendiğini ortaya koymaktadır.

Over thirty or fourty years, the truth that the origin of the changes and ongoing discussions in macroeconomic theory and policies is the result of the Phillips Curve, which gives the relationship between inflation-output, inflation-unemployment, and policies is accepted by everyone. The observational curve of A. W. Phillips in 1958 which implies stable and negative functional relationship between inflation and unemployment (inflation and output) has not only been accepted by Keynesians economists but also has been the most important political instrument of Keynesian approach. Phillips study has been based on empirical observations. Theoretical explanations were made by Lipsey (1960) and Samuelson and Solow (1960) afterwards. According to original Phillips curve, policymakers can select a composition of inflation-output and rest on this composition in short and long run. Because, the tradeoff between inflation and output is independent from the structure of economy and policies. However, the original Phillips curve could not explain the stagflation phenomenon arised in the late of 1960's. Therefore, 1960's dated studyings turned towards to the shape of the curve. According to the original Phillips curve, a positive relationship between inflation and unemployment or a negative relationship between inflation and output is impossible. Contraversely, Phelps (1967) and Friedman (1968) showed that the Phillips curve is stable and negative (positive) in the short run and vertical in the long run. So, the inflation unemployment tradeoff or inflation output tradeoff is possible in the short run, but not in the long run. In addition, Lucas, who imposed rational expectations instead of adaptive expectations in his analysis in early 1970's, argued that the tradeoff is impossible either in the short or in the long run. The tradeoff on Lucas type Phillips curve is not independent from aggregate demand policies. According to Lucas, the size of the inflation-output tradeoff depends on many parameters such as aggregate demand shocks or spesific market shocks. Consequently, the tradeoff on Lucas type Phillips curve depends on the current economic policies. The negative relationship between the variance of aggregate shocks and tradeoff parameter is calling "Lucas Variability Hypothesis". The main purpose of this study is to discuss the hypothesis named "Lucas Variability Hypothesis on Phillips Curve" for Turkish case. In study, various annual economic time series were used and annual data covered the period of 1950-1995. IXThe obtained results implied that the results may differ depending on the variables used in studies, period and the econometric techniques used in analysis. In addition, for the Turkish case, even it has not been prooved exactly, expecially the recent inflation-output tradeoff in Turkey was influenced by aggregate supply shocks rather than aggregate demand shocks.