Çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak gemiler için uygun yük seçiminin analizi

Abstract

Denizyolu taşımacılığı çok değişken bir yapıya sahip, öngörülmesi zor ve ekonomik açıdan riskli bir sektördür. Sektörün bu riskli ve değişken yapısı gemiler için yük seçimini ve dolayısı ile ekonomik gelirlerini oluşturan navlun kazançlarını belirleme sürecini de zorlaştırmaktadır. Doğru tercihin yapılması ise navlun kazançlarının yani ekonomik getirileri ne tip faktörlerin etkilediğini iyi bilmeye bağlıdır. Bu nedenle bu çalışmada sektörde gemiler için çok önemli bir yer oluşturan ve firmaların tek ekonomik kazanç kaynağı sayılan yük (navlun) seçim kararlarını, alternatif seçeneklerin mevcut olması durumu varsayılarak, risklerin ve diğer ilgili faktörlerin nasıl etkilediği araştırılmıştır. Araştırmada bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak gemiler için uygun yük seçiminin analizi ve yük seçimi aşamasında dikkat edilecek hususlar değerlendirilmeye çalışılmış, dünyada ve ülkemizde en çok taşınan kuru yük türlerine ait karşılaştırmalı analizler yapılmıştır. Çalışma sonuçları ile yük seçiminde en önemli etkenlerin navlun net getirisi, yükleme koşulları, seferlik yakıt tüketimi, korsan ve kaçak yolcu ihtimali, bir sonraki sefer için pozisyon ve yükleme-tahliye maliyetleri olduğu belirlenirken en önemsiz faktörlerin de personel, gemi sertifikaları ve navlun sözleşmeleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın bir başka sonucu olarak taşınması en çok tercih edilen yük türü portland çimento olurken en az tercih edilen yükün de gübre olduğu tespit edilmiştir.