Türk Anayasa Yargısında Anayasaya uygunluk denetimi sonucu verilen kararlar ve hukuki sonuçları

Abstract

Anayasanın üstünlüğünün korunması için öncelikle devlet iktidarını kullanan organların bütün faaliyetlerinde anayasaya uygun hareket etmelerini sağlamak gerekir. Anayasa sınırları içinde hukuk düzeninin en önde gelen yaratıcısı olan yasama organının anayasaya uygun hareket etmesinin sağlanması yaşamsal önem taşımaktadır. Kanunların anayasaya uygunluğunun denetlenmesi hukuk devletinin bir öğesi olup, yazılı bir anayasaya sahip Avrupa ülkelerinde bu denetimin yapılması Anayasa Mahkemelerine verilmiştir. Günümüzde bu temel görev yerine getirilirken Anayasa Mahkemeleri'nin yapısı, çalışma usulleri ve sahip olduğu yetkiler anayasalarda ve kuruluş kanunlarında yer alır.Bu çalışmada, Türk Anayasa Mahkemesi'nin kararları ve kararları neticesinde ortaya çıkan sonuçlar ile ilgili konular ele alınmış, kuruluşundan bugüne kadarki süreç boyunca Mahkeme kararlarıyla ilgili doktrindeki tartışmalara ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Bununla beraber, Mahkeme kararlarının özellikleri üzerinde de durulmuş, tespit edilen eksikliklerin yasal bir zemine oturtulması gerekliliği belirtilmiştir.İlk bölümde, anayasa yargısının işlevi, meşruluğu, norm denetiminin kapsamı ve şekilleri üzerinde genel bilgiler verilmiş, Mahkemenin norm denetimine aykırılık sonucu vermiş olduğu kararlar ile özellikle yürürlüğü durdurma kararları irdelenerek açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde Anayasa Mahkemesi'nin tartışılan kimi karar teknikleri ele alınmış, Mahkemenin bazı kararları ile üyelerinin karşı oy gerekçeleri örneklerle verilmiştir. Bunun yanısıra, Mahkeme kararlarının hukuki sonuçlarına genel bir bakış yapılarak Anayasa Mahkemesi'nin işleyişi yansıtılmaya çalışılmıştır. Böylece, ana hatlarıyla Mahkemenin geniş kapsamlı bir değişime ihtiyacı olduğuyla ilgili çerçeve çizilmiştir.

To protect the Superiority of Constitution, first of all, the organs which use the power of the State should be acted as suited to Constitution in all their activities. In limits of Constitution; to ensure the Legislation Organ, which the foremost creator of the legal system, acts as suitable to Constitution carries a vital importance. The control of the laws regarding the conformity to Constitution is a component of a legal State, and the performance of this control is given to Constitution Courts (Supreme Courst ) in European states which have writen constitutions. Today, while this main function is being performed; the structures, working styles and delegated powers of Constitution Courts take place in Constitutions and foundation laws.In this study, the subjects regarding resolutions of The Turkish Constitution Court and the conclusions apperared in result of these resolutions have been considered, and the discussings and evaluations in doctrine related to court resolutions have been included thru the period from foundation till today. Besides, it has been emphasized on the characteristics of court resolutions, and the necessity of putting the determined deficiencies onto a legal ground has also been revealed clearly.In the first chapter; the general information regarding the function and lawfullness of the constitution Adjudication, scope of norm-control and types have been given; and the resolutions which were given against norm-control by the court and especially the ones of omitting the promulgating have been tried to investigate and explain. In the second chapter; some resolutions at issue of Constitution Court have been considered, and some resolutions of the court and the reasons of the negative votes of the members have been explained by examples. Besides all these; the process of the Constitution Court has been tried to show by having a general view into the legal results of court?s resolutions. Therefore, the frame, regarding the court requested a big comprehensive changing in general, has been drawn.