Türk Anayasa Mahkemesinin işleyişi ve yeniden yapılandırma çalışmaları

Abstract

Kanunların anayasaya uygunluğunun denetlenmesi ABD'de 1803'ten beri uygulanmaktadır. Anayasa yargısı sisteminin Kıta Avrupasında yaygınlaşması ise 2. Dünya Savaşı sonrasında olmuştur. Avrupa'da anayasa mahkemelerinin yaygınlaşması ile günümüzde kanunların anayasaya uygunluğunun denetimi hukuk devleti ilkesinin temeli olmuştur. Günümüzde anayasa yargısının temel görevi bireyin temel hak ve özgürlüklerinin yasama organı işlemlerine karşı yargısal olarak korunması ve bu vasıtayla anayasal düzenin sağlanmasıdır. Bu çalışmada Türkiye'de anayasa yargısının tarihsel gelişimi, kurumsal yapısı ve işleyişi ile ilgili konular ele alınmış, kırkdört yıllık varoluş süreci sonunda Anayasa Mahkemesinin yeniden yapılandırılması hakkındaki görüşler ve önerilere değinilmiştir. Bilindiği üzere anayasa yargısı kavramı dar anlamda ele alındığında kanunların ve denetime tabi diğer normların anayasaya uygunluğunun yargı organlarınca denetlenmesi, geniş anlamda ise siyasi partilerin kapatılması davalarının karara bağlanması, Yüce Divan yargılaması gibi diğer bazı anayasa hukuku sorunlarının da yargı organlarınca çözüme bağlanması sürecidir. Bu çalışmada Türk Anayasa Mahkemesi görevleri dar anlamda ele alınmıştır. İlk bölümde anayasa yargısının tarihsel gelişimi, meşruiyeti, Amerikan ve Avrupa modeli hakkında genel bilgiler verilmiş, Türk Anayasa yargısı sistemiyle farklı yanlarını ortaya koyma amacıyla İngiltere, ABD, Almanya ve Fransa örnek olarak ele alınmıştır. Anayasa Mahkemesinin yapısı, görev ve yetkileri ile kararların etkisi üzerinde durulmuş, ikinci bölümde Türk Anayasa Mahkemesinin yeniden yapılandırılmasıyla ilgili önerilere yer verilmiştir. Genel kabul gören ve doktrinde sıklıkla yapılan eleştirilere ağırlık verilmeye özen gösterilen bu bölümde amaç Anayasa Mahkemesinin işleyişine genel bir bakış yapmaktır. Böylece ana hatlarıyla Mahkemenin değişim ihtiyacıyla ilgili bir tablo çizilmeye çalışılmıştır.

The constitutional review of the laws has been exercised in U.S. since 1803. In Europe, on the other hand, the spread of constitutional judicial system took place after World War 2. With the spread of the constitutional courts in Europe, the constitutional review of the laws has been the backbone of the state of law. Nowadays, the primary duty of the Constitutional judicial system is the preservation of the constitutional order by protecting the rights of the individual against the legal acts of judicial organs. This paper studies the historical evolution of the constitutional jurisdiction, its corporate structure and its course in Turkey. This paper also puts forward some opinions and suggestions about restructuring of the Turkish republic Constitutional Court. Constitutional jurisdiction, in narrow sense, is defined as constitutional review of the laws ands regulations. In broader sense, it is explained as the solution of the some constitutional law problems. In this paper, the narrow definition of the constitutional jurisdiction has been discussed. In the first chapter, the historical evolution and legitimacy of the constitutional jurisdiction has been outlined. The American and European models of constitutional jurisdiction are also discussed, and the comparative analysis of U.S., German and France constitutional jurisdictions is made. In the second chapter, the opinions and suggestion about the restructuring of the constitutional court are put forward. This chapter also provides evaluation about the general course of the Turkish Republic Constitutional court by emphasizing the general accepted and frequently made critics. In this sense, general points about the restructuring of The Turkish Republic Constitutional Court are specified.