Değirmendere havzası (Trabzon) yerüstü su kalitesinin mekana ve zamana bağlı değişiminin incelenmesi

Abstract

Trabzon İli içme ve kullanma suyu ihtiyacının sağlandığı Galyan Deresi'nin de içerisinde bulunduğu Değirmendere Havzası'nda, yerüstü su kalitesinin mekana ve zamana bağlı değişimini belirlemek amacıyla, seçilen 14 istasyonda, Ocak‒Aralık 2014 dönemini kapsayan bir yıllık sürede 15 günlük aralıklarla yürütülen bu çalışmada, arazide; sıcaklık, pH, çözünmüş oksijen, iletkenlik, klorofil‒a ve bulanıklık ölçümleri ile laboratuvarda; askıda katı madde, amonyum azotu, nitrit azotu, nitrat azotu, toplam azot, toplam Kjeldahl azotu, toplam fosfat fosforu, toplam organik karbon, kimyasal oksijen ihtiyacı ve florür iyonu analizleri gerçekleştirilmiştir. Havzadaki insan kökenli faaliyetlerin yerüstü su kalitesine olan etkileri irdelenmiş, Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği'ne göre su kalite sınıflandırması yapılan akarsuların gerek ulusal gerekse uluslararası standart ve yönetmeliklere göre içmesuyu olarak kullanılabilirliği de değerlendirilmiştir. Hidrolik yapı ve taşkın koruma inşaa, akarsu düzenleme ve yol genişletme çalışmaları gibi akarsulara doğrudan yapılan müdahaleler sonucunda, askıda katı madde konsantrasyonunun dolayısıyla da bulanıklığın büyük miktarda arttığı ve su kalitesinin bozulduğu görülmüştür. Altındere Havzası'nda yoğunlaşan alabalık çiftliklerinden, Maçka ilçesi evsel atıksuları ile Çağlayan–Değirmendere bölgesi sanayi atıksularının arıtılmadan akarsulara deşarj edilmesi neticesinde de su kalitesi olumsuz etkilenmiş, akarsuyun kendi kendini temizleyebilme özelliğine rağmen Değirmendere'nin Karadeniz'e döküldüğü yerin hemen membaında seçilen son istasyon tüm istasyonlar içinde en kirli yer haline gelmiştir. Takibi yapılan su kalite değişkenleri bakımından Değirmendere Havzası akarsularının yüksek kaliteli su sınıfında olduğu, Atasu Baraj Gölü'nün de beslendiği Kuştul ve Galyan akarsularından içme ve kullanma suyu olarak faydalanılmasında herhangi bir sakıncalı durumun olmadığı sonucuna varılmıştır.