Dinî grupların din referanslı küresel terörizm algısı: İstanbul ili örneği

Abstract

Soğuk Savaş sonrasında dünya hızlı bir küreselleşme süreci içerisine girmiştir. Bu süreçten sonra başlayan ve 11 Eylül saldırılarıyla gittikçe belirginleşen yeni terör olgusu tüm dünyayı etkileyen bir konuma gelmiştir. Başka bir ifadeyle terör, küresel bir hâl almaya başlamıştır. Küresel terörizm olarak adlandırılan bu olgu 11 Eylül terör saldırılarından sonra çoğunlukla din referanslı olarak gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte dünyanın birçok bölgesindeki dinî gruplar terörden etkilenir konuma gelmiştir. Bu araştırmada küresel terörizm olgusundan etkilenen iki evrensel (İslam ve Hristiyanlık) dine mensup görevlilerin küresel terörizmi nasıl algıladığı ve terör eylemlerinin alandaki yaşam formuna nasıl etkide bulunduğu araştırılmıştır. Ayrıca bu araştırma bağlamında bulunan dinî grupların dinî ve sosyal alandaki etkileşimlerinde terör eylemi dolayısıyla oluşan dönüşüm araştırılmaktadır. Dinî alana yönelik bir müdahale sonucunda yaşanan değişimin araştırılması sebebiyle araştırmanın teorik zemini Pierre Bourdieu'nun alanlar kuramına dayandırılarak tasarlanmıştır. Bu çerçevede araştırma bağlamında ele alınan dinî grupların kesişme noktası olması bakımından araştırmanın mekânsal sınırı olarak İstanbul ili Beyoğlu ilçesi seçilmiştir. Çalışma grubu ise 2003 yılından önce İstanbul'a yerleşmiş 16 din görevlisinden (10 Müslüman ve 10 Hristiyan) oluşmaktadır. Araştırmanın eylem açısından sınırı ise el-Kaide'nin İstanbul'da Kasım 2003'te gerçekleştirdiği terör saldırılarıdır. Konusun gereği olarak nitel yöntemin tercih edildiği bu araştırma fenomenolojik desende tasarlanarak ölçüt örnekleme ile belirlenen 16 din görevlisine yarı-yapılandırılmış derinlemesine mülakat yapılmıştır. Mülakatlar sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz tekniğiyle yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen temel bulgu olayların güçlü birlikte yaşama kültürü ile atlatıldığı ve gündelik yaşam pratiklerine göreli olarak kısa süreli etkisinin olduğudur. Tutum ve değerlendirmelerde ise olayların etkisi uzun süreli olmuş ve katılımcıların söylemlerini şekillendirmiştir; böylece dinî alandaki çatışma reddedilmiş, sosyal meselelerde iş birliği desteklenmiştir. Ancak dinî alandaki rekabetin varlığı olaylardan sonra da devam etmiştir.

After the Cold War, the world entered a rapid globalization process. The new phenomenon of terror, which started after this process and became even more apparent with the September 11 attacks, has come to hold a position that affects the whole world. In other words, terrorism has started to globalize. This phenomenon, called global terrorism, was mostly carried out after the September 11 terrorist attacks with reference to religion. Religious groups in many parts of the world have become affected by terrorism in this process. This study explored how officials from two universal religions (Islam and Christianity) affected by the phenomenon of global terrorism perceive global terrorism and how terrorist acts affect life in the field of religion. Additionally, the transformation of religious and social interactions between the religious groups within the context of this research due to the act of terrorism was also investigated. The theoretical basis of the study was designed based on Pierre Bourdieu's theory of fields because of the investigation of a change resulting from an intervention in the field of religion. In this context, as it is the intersection point of the religious groups discussed in the context of the study, Beyoglu district of Istanbul was chosen as the spatial limit of the study. The working group consisted of 16 religious officials (10 Muslims and 10 Christians) who were settled in Istanbul before 2003. The limit of the research in terms of action is the terrorist attacks carried out by al Qaeda in Istanbul in November 2003. This research, in which qualitative method was preferred as per its subject matter, was designed in a phenomenological design, and semi-structured in-depth interviews were conducted with 16 religious officials determined by criterion sampling. The data obtained from the interviews were interpreted with descriptive analysis technique. The main finding of the study is that the events were overcome thanks to a strong culture of coexistence and had relatively short-term effects on daily life practices. In attitude and consideration, however, the effects of the events were long-lasting and shaped the discourse of the participants; therefore, the conflict in the religious sphere was rejected and cooperation on social issues was supported. However, the existence of competition in the religious field continued after the events.