Kampüs açık mekan çevresel özelliklerinin yere bağlılık duygusu üzerindeki etkileri: K.T.Ü. Kanuni Kampüsü örneği

Abstract

Çevrenin insan davranışları üzerindeki etkisini inceleyen çevresel psikoloji literatüründe çevre önemli rol oynamaktadır. İnsan davranışları, onların ihtiyaç ve gereksinimlerini karşılayan fiziksel ve sosyal çevrede oluşmaktadır. Bu nedenle çevre psikolojisinin fiziksel çevreyle olduğu kadar sosyal çevre ile de ilişkili olduğunu belirtmek gerekmektedir. Özellikle sürekli değişen dünyada, mobilitenin artmasıyla beraber ihtiyaçların da farklılaşması, insanın mekanla kurduğu bağın sorgulanmasını daha da önemli hale getirmiştir. Aynı şekilde açık mekanların sunduğu fiziksel ve sosyal özellikler sonucunda bazı mekanlar kullanıcılar tarafından yoğun olarak kullanılan, canlı konumlara dönüşürken, bazı mekanlar ise kullanıcı ile bütünleşemeyen ve kullanılmayan boş alanlara dönüşmektedir. Bu sorun üzerine, açık mekanların sunduğu fiziksel ve sosyal özelliklerin neler olması gerektiği, bu özelliklerin başarısının kullanıcı memnuniyeti ve yere bağlılık duygusu üzerindeki etkilerini araştırmak amacıyla araştırma modeli ortaya koyulmuştur. Araştırmanın amacı, yalnızca çevrenin sunduğu fiziksel ve sosyal özelliklerin kullanıcı memnuniyeti ve yere bağlılık duygusu üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu nedenle araştırma alanı olarak, kullanıcıların geçmiş deneyimlerinin, hatıralarının olmadığı, kullanıcı grubunun benzer olduğu fakat çevresel özelliklerin farklı olduğu K.T.Ü. Kanuni Kampüsü açık mekanları seçilmiştir. Araştırma yöntemi mekânsal analiz ve anketlerden oluşmaktadır. Çalışmanın sonucunda oluşturulan araştırma modeli ile kullanıcı ihtiyaçlarının daha yüksek düzeyde karşılandığı başarılı kampüs açık mekanlarında, kullanıcı memnuniyeti ve yere bağlılık duygusunun arttığı ortaya koyulmuştur. Özellikle çevrenin sunduğu sosyal özelliklerin, fiziksel özelliklere kıyasla kullanıcı memnuniyeti ve yere bağlılık duygusunu daha yüksek düzeyde etkilediği ortaya koyulmuştur. Aynı zamanda kullanıcıların bulundukları kampüs açık mekanlarına karşı öncelikle yere bağımlılık (işlevsel bağlılık) geliştirdikleri, sonrasında zamana da bağlı olarak yer kimliği (duygusal bağlılık) geliştirdikleri ortaya koyulmuştur.