Tarihi peyzaj ve peyzaj karakter değerlendirilmesi yaklaşımları ile doğa koruma-turizm odaklı peyzaj planlama: meryemana vadisi örneği, trabzon

Abstract

Peyzajların belirlenmesi, korunması, yönetimi ve planlamasını içeren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi (APS), peyzajlarda gerçekleşen değişimlerin uluslararası ölçekte fark edilmesi ile gündeme gelmiştir. Fakat bu sözleşmenin gerekliliği Türkiye' de yasal süreçler içinde henüz yerini alamamış ve mevcut çalışmalar ise başlangıç aşamasındadır. Dünya çapında önemi yeni anlaşılan peyzajların tarihsel gelişimini izleyen değerlendirme çalışmaları ise Türkiye' de henüz uygulanmamıştır. Bu sebeple peyzaj bilinci olmadan ve peyzaj değerlendirme süreci gerçekleşmeden tamamlanan koruma temelli ve sektörel tabanlı plan ve projeler, önemli kaynak değeri taşıyan peyzajların zarar görmesine ve geri dönüşü olmayan kaynak kayıplarına neden olmaktadır. Bu kapsamda irdelenen bu araştırmanın amacı; Meryemana Vadisinin tarihsel peyzaj sürecini belirlemek, üretilen bilgileri peyzaj karakter analizi ve değerlendirmesi ile bütünleştirmek ve sonuç olarak doğal ve kültürel değerler ile tarihi izlerin korunduğu doğa koruma ve turizm odaklı sonuçlar üreten örnek bir peyzaj planlama modeli gerçekleştirmektir. Bu bağlamda tarihi izleri ve peyzaj karakter tiplerini bütüncül olarak ele alan 15 peyzaj karakter alanı tanımlanmış ve her birine özgü doğa koruma ve turizm stratejileri belirlenmiştir. APS' nin gerekliliğini yerine getiren bu araştırma, Türkiye'de gerçekleştirilecek diğer planlama ve peyzaj değerlendirme araştırmaları için değerli bir örnek oluşturacaktır.