Islah edilmiş maden alanlarında peyzaj tasarım yaklaşımlarının değerlendirilmesi (İstanbul Çiftalan-Kısırkaya yöresi maden alanı örneği)

Abstract

Madencilik faaliyetlerinden sonra ekolojik istikrarı bozulmuş, estetik değeri yok olmuş ve rekreasyon potansiyeli ortadan kalkmış maden ocakları kimliksiz, işlevsiz ve bozulmuş peyzajlar olarak nitelendirilmektedir. Ancak günümüzde kent merkezlerinin giderek kent dışına doğru ilerlemesiyle kentlere komşu olan bu alanlar kullanıcıların ihtiyaçlarının karşılanabileceği, peyzaj potansiyeli yüksek peyzaj alanları olarak tanımlanmalıdır. Çalışma alanı olarak seçilen İstanbul Çiftalan-Kısırkaya yöresi maden alanın, topoğrafik yapısı, içerisinde bulundurduğu göletleri ve yakın çevresinde sahip olduğu vejetasyon zenginliğiyle ekolojik değeri oldukça yüksek ve önemlidir. Bunun yanı sıra İstanbul'un önemli ulaşım merkezlerine, yerleşim yerlerine olan yakınlığından dolayı rekreasyon değeri de ekolojik değeri kadar önemlidir. Bu çalışmada, ıslah edilmiş maden alanlarında oluşan yeni peyzaj elemanlarının peyzaj potansiyellerini değerlendirerek çeşitli kullanım alternatifleri oluşturmak ve bu alternatifler arasında ekolojik düzeni destekleyen ve kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap veren bir kullanım sistemi kurgulamak amaçlanmıştır. Bu bağlamda, çalışma alanının peyzaj elemanlarına ait kullanımlar belirlendikten sonra, bu kullanımlar 35 kişilik uzman grubu tarafından uzmanlar metodu kullanılarak sorgulanmıştır. Elde edilen veriler, önce hiyerarşik kümeleme analizi sonrasında ise tekrarlanan sıklık analizleri kullanılarak, farklı tasarım yaklaşımlarını ifade eden farklı odaklı kullanım paradigmalarına dönüştürülmüştür. Bu işlemlerin sonucunda toplamda 30 adet paradigma kurgulanmıştır. Kurgulanan bu 30 adet paradigmaya ait görseller hazırlanmıştır. Hazırlanan bu görseller anket haline getirilerek kullanıcı tercileri belirlenmiş ve elde edilen veriler analiz edilerek bulgu haline getirilmiştir. Çalışmanın sonucunda hangi değişkenlerin kullanıcı tercihleri üzerinde etkisi olduğu belirlenmiş ve peyzaj tasarım yaklaşımlarının değerlendirilmesinde kullanılan paremetre bileşenleri tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra genel olarak herkese hitap eden, ideal ve tercih edilen kullanımlara ulaşmak için dikkat edilmesi gereken parametreler belirlenmiştir.