Orman amenajman planlarına göre operasyonel modelin geliştirilmesi ve uygulanması (Çanakkale örneği)

Abstract

Bu çalışma kapsamında; (i) orman kaynaklarının yıllık bazda planlanması ile odun hammaddesi ve diğer ürün-hizmetlerinin üretimini sürdürebilmek için belirlenen ölçüt ve kısıtlar (ara hasılat etası ve son hasılat etası, ağaç türü, üretim şekli, odun ürün çeşitleri, köy-kooperatif bilgileri, işgücü vb.) doğrultusunda planlama ünitesinin bakım blokları alternatifleri oluşturularak, (ii) orman kaynaklarını koruma ve kullanma dengesini gözeten senaryolar ortaya konularak, odun hammaddesi üretiminin bütününü kapsayan bir üretim planlaması tasarlanarak hiyerarşik planlama sürecinin ayrıntılı son aşaması ortaya konulmuştur. Geliştirilen prototip Konumsal Karar Destek Sistemi (KKDS); taktiksel amenajman plan çıktılarına ilaveten mevcut işletme kapasitesine bağlı olarak silvikültürel etkinliklerin ayrıntılı olarak planlandığı, mevcut-planlanan orman yol-şebeke ağı planları ve coğrafi bilgi sistemleri ile desteklenen bir yaklaşım tarzı ile hazırlanmıştır. Prototip KKDS arayüz yazılımı, nesne tabanlı bir programlama dili olan C++ kullanmıştır. Prototip KKDS tamsayılı doğrusal programlama tekniğini kullanarak odun üretim fonksiyonunun optimizasyon modellerini geliştirmiştir. Model gerçek bir planlama biriminde (Çanakkale Orman İşletme Şefliği) farklı senaryolar uygulanarak, model geçerliliği test edilmiştir. Matrislerin çözümlerinin elde edilmesinde LİNGO yazılımından faydalanılmıştır. Planlama biriminin silvikültürel gereksinimleri dikkate alınarak işletme sınıfları beş alt üniteye (Endüstriyel Plantasyon, Bakım, Büyük Alan Tıraşlama İşletmesi, Büyük Alan Siper İşletmesi ve Ağaçlandırma Alanları) ayrılmıştır. Her bir alt ünite için üç farklı planlama senaryosu üretilerek test edilmiş ve bu senaryolarda net karın maksimizasyonu amaçlanmıştır. Uygulama sonucunda, işletme sınıfları amaçlarına en uygun senaryolar (SEP2, SBA1, STA2, SBAS2 ve SYAG2) belirlenmiş ve konumsal özellikleri de kontrol edilerek mevcut orman amenajman planının yıllık düzeyde uygulanabilir bir detay planı elde edilmiştir. Detay plan çıktıları ile orman amenajman ve silvikültür planları karşılaştırılmıştır. Geliştirilen prototip KKDS'nin, bilimsel ve teknik araştırmalarda, uygulama ve ormancılık eğitiminde de kullanılması için bilişim altyapısını oluşturabilecektir.