Korunan orman alanlarında amenajman planlarının düzenlenmesi (Köprülü Kanyon Milli Parkı örneği)

Abstract

Ülkemizde korunan orman alanları gün geçtikçe artmakta, ilan edilmiş korunan alanlar toplamı 1,3 milyon ha.'a ulaşmaktadır. Bu alanların kullanıma açılması ve alanlardan faydalanmanın düzenlenmesi için öncelikle amenajman planlarının yapılması gerekmektedir. Amenajman planının olmaması ya da uygulanmaması, günümüzde Milli Park ve Tabiat Parklarını olduğu gibi doğaya terk edilen alanlar olarak ortaya çıkarmaktadır. Belirtilen soruna çözüm sunmak amacıyla hazırlanan bu çalışmada, yapılabilecek düzenlemelerin yasal ve uluslararası boyutu da dikkate alınarak, korunan orman alanları için düzenlenecek amenajman planının kavramsal çerçevesi çizilmiştir. Kavramsal çalışmayı uygulamaya aktarmak, katılımcılığı oluşturmak ve önemlisi faydalanmanın düzenlenmesini sağlamak üzere Köprülü Kanyon Milli Parkı çalışma alanı olarak seçilmiş ve koruma kullanma dengesini gözetecek şekilde ETÇAP yaklaşımının temel alındığı bir korunan alan orman amenajman planı düzenlenmiştir. On dört adet orman fonksiyonunun belirlendiği çalışma alanında, odun üretimi, toprak koruma, su üretimi, karbon depolama, oksijen üretimi ve ODOÜ olmak üzere altı orman fonksiyonu farklı meşcere parametreleri ile ilişkiye getirilmiştir. Ayrıca geliştirilen bir lojistik regresyon modeli yardımıyla yangın riski amenajman planına yansıtılmıştır. Plan yörüngesinin 50 yıl alınarak stratejik bir karar verme modelinin geliştirildiği çalışmada, Doğrusal Programlama modeli kurularak LINDOTM yazılımı ile çözülmüştür. Yangın riskinin minimize edilmesi, karbonun depolama miktarının en iyilenmesi gibi çeşitli amaçları içeren toplam beş adet alternatif planlama stratejisi geliştirilmiştir. Yetişme ortamı envanterinin doğrudan ve uzaktan algılama yöntemlerine dayandırıldığı çalışmada, ayrıca hem katılımcılığı sağlamaya yönelik hem de turizm ve rekreasyon hareketlerini tespite yönelik anket çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, ülkemizde korunan orman alanlarına yönelik amenajman planı üretilerek örnek bir uygulaması gerçekleştirilmiştir. Geliştirilen yaklaşımının yaygınlaştırılabilmesi için gerekli yasal, örgütsel ve teknik düzenlemelere yer verilmiştir.