Türkiye'de orman amenajman planlama model yazılımının geliştirilmesi

Abstract

Orman ekosistemleri hakkındaki bilgi havuzunun genişlemesi, gelişen teknolojiyle birlikte konumsal bilgi sistemleri ve planlama yaklaşımlarındaki gelişmeler orman ekosisteminin modern planlama yaklaşımlarına göre planlanması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu anlayışa göre, bilişim teknolojileri ve karar destek sistemleri planlama sürecinde kullanılması gereken en önemli araçlardır. Ancak, ülkemizde planlama sürecinde bilişim teknolojilerinden etkin olarak yararlanılmamış ve planlama ile ilgili geliştirilen bazı bilgisayar yazılımları da tablolama yapmaktan öteye gidememiştir. Bu anlamda, Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama'nın (ETÇAP) bir gereği olarak, planlayıcı ve uygulayıcıların orman ekosistemleri hakkında daha doğru, hızlı ve isabetli kararlar verebilmeleri için, Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ile uyumlu, Türkiye'de uygulanmakta olan planlama yaklaşımlarını kapsayan, bir planlama model yazılımının geliştirilmesi ve kullanılması artık kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu çalışmada, belirtilen özellikleri taşıyan bir planlama model yazılımının hazırlanması hedeflenmiştir. Model yazılım uygulamadaki yönetmelik ve yönerge esaslarına göre hazırlanmıştır. Envanter çalışması sonucu elde edilen örnekleme alanı karneleri ve plan kapsamında üretilen/türetilen haritalar (taslak fonksiyon haritası, yaş sınıfı ve bonitet haritası gibi) CBS ile uyumlu planlama model yazılımı ile değerlendirilmiştir. Kesim planları yaş ve çap sınıfları amenajman metodlarına göre hazırlanmıştır. Model plan çıktıları harita, grafik ve belgeleme şeklinde geliştirilen raporlama modülü ile düzenlenmiştir. Planlama model yazılımı Türkçe, anlaşılabilir, kullanıcı dostu ve kullanımı kolay olacak şekilde tasarlanmış ve geliştirilmiştir. Geliştirilen planlama model yazılımının öne çıkan yenilikleri şu şekilde sıralanabilir. Model yazılım nesne tabanlı olan Delphi programlama dili ile hazırlanmıştır. ETÇAP planlama yaklaşımını da dikkate alan veri tabanı tasarımı ve kurulumu gerçekleştirilmiştir. Envanter karnelerinin otomasyonu sağlanmıştır. Bu değerlendirme ile klasik planlama yaklaşımından farklı olarak bonitete bağlı meşcere servet ve artım değerlendirmesi yapılmıştır. Planlama kapsamında CBS destekli haritalama, sorgulama ve analizler gerçekleştirilmiştir. Planların denetimini kolaylaştırmak ve etkinliğini artırmak için plan uygulama sonuçları da değerlendirilmiştir. Grafik, metin, tablo ve harita gibi plan çıktılarının otomatik hazırlanması sağlanmıştır. Sonuç olarak, geliştirilen planlama model yazılımı ile orman amenajman planları, modern bilgi teknolojileriyle donanımlı, daha hızlı, güvenilir ve güncel şekilde düzenlenecek, zaman ve emek anlamda önemli katkıları olacaktır. Teknik ormancılık uygulamalarında, bilimsel çalışmaların hazırlanmasında ve ülkemizde ormancılık eğitiminde de kullanılma imkanı bulabilecektir.