Artvin, Rize ve Trabzon illerindeki bazı hidroelektrik santrallerin orman alanları üzerindeki etkileri

Abstract

Türkiye'de enerjiye olan ihtiyacın artması ve enerji açığı, yeni kaynak arayışlarına neden olmuştur. Bu kapsamda hidro-enerji alanındaki hızlı ve plansız uygulamalar yazık ki başta orman olmak üzere doğal kaynaklara ağır zararlar vermiştir. Bu sonuç, bilinenin aksine HES'lerin sürdürülebilir enerji olarak kabulünü zorlaştırmaktadır. Bu çalışma ile HES'lere yönelik taleplerin özellikle orman kaynakları üzerindeki etkileri ve yerel halkın bu konudaki tutumu değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, Artvin İli Şavşat İlçesindeki Papart HES; Murgul İlçesindeki Cansu HES; Rize İli İkizdere İlçesindeki Kalkandere HES ile Trabzon İli Çaykara ilçesinde bulunan Çambaşı HES'le ilgili saha çalışması yapılmış ve toplam 160 kişiye anket uygulanmıştır. Bu anket çalışması sonucuna göre; halkın %76'sı yöresindeki dereler üzerinde HES yapılmasını istemezken, %46'sı Türkiye'de HES yapılmasını istememiştir. Ayrıca santrallerin yapımı sırasında tahrip edilen ve üzerinde kurulduğu orman alanı büyüklükleri belirlenmeye çalışılmıştır. İzin alınan orman alanlarına karşılık ödenen ağaçlandırma bedelleri değerlendirilmiş ve bu bedelin hektar başına ortalama 0,69 TL olduğu tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra, HES'ler için hazırlanan ÇED raporlarındaki yetersizlikler tablolaştırılmıştır. Çalışmada, HES'lerin özellikle inşaat aşamasında, orman ve nehir ekosistemi üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu; işletme aşamasında da nehir ekosistemi üzerindeki olumsuzlukların artarak devam ettiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu olumsuzlukların kontrol mekanizmasındaki eksikliklerden ve HES prosedürünün uygulanmamasından kaynaklandığı fikri oluşmuştur. Son olarak, bu olumsuz etkilere neden olmadan HES yapılması için öneriler geliştirilmiştir.