Solaklı deresi havzasında nehir tipi hidroelektrik santrallerin su kalitesine etkileri

Abstract

Ülkemizde son yıllarda, fosil yakıtlar dışında alternatif enerji kaynaklarından faydalanma yoluna gidilmektedir. Doğu Karadeniz bölgesi, dağlık ve engebeli bir yapıya sahip olduğundan, bu bölgenin nehir tipi hidroelektrik santralleri (NHES) ile enerji üretme potansiyeli yüksektir. Ancak, enerji üretimi esnasında HES'lerin çevresel etkilerini, özellikle de dere ekosistemleri üzerindeki etkilerini değerlendirmek önem arz etmektedir. Bu çalışmada Doğu Karadeniz bölgesi, Solaklı deresi havzasındaki nehir tipi HES'lerin (Arca HES ve Çamlıkaya HES) bazı su kalite parametreleri üzerine etkisi incelendi. Araştırma Ocak 2014 - Aralık 2014 tarihleri arasında 12 ay süreyle yürütüldü. Çalışmada, Çamlıkaya HES'de 6 nokta (Ç1, Ç2, Ç3,Ç4, Ç5 ve Ç6) ve Arca HES'de 6 nokta (A1, A2, A3, A4, A5 ve A6) olmak üzere toplam 12 örnekleme noktası seçildi. Örnekleme noktalarında; sıcaklık (°C), pH, elektriksel iletkenlik (mS/cm), çözünmüş oksijen (mg/lt), klor (mg/lt), toplam çözünmüş katı madde (mg/lt), tuzluluk (ppt) ve askıda katı madde (AKM, mg/lt), parametreleri ölçüldü. Elde edilen veriler, su kalitesi kriterlerine ve istatistiksel analizlere (t Testi, Korelasyon, ANOVA ve Duncan testi) göre değerlendirildi. Sonuç olarak NHES'lerin işletme ve inşaat aşamasında ana deredeki suyun kalite ve miktarını olumsuz yönde etkilediği gözlendi. AKM, pH ve sıcaklık gibi suyun kalite parametrelerinde istatistiki olarak anlamlı değişimler meydana geldi. Bu olumsuz değişimlere, inşaat aşamasındaki kum ocağından dereye bırakılan atık ve sedimentli suyun büyük etkisi olduğu sonucuna varıldı. İşletme aşamasında ise dereye bırakılan suyun miktarının azalmasıyla birlikte sucul ekosistem ve su kenarı yaşam alanları olumsuz etkilenecektir.