Ayı üzümü (Vaccinium arctostaphylos L.)' nün çelikle üretilmesi üzerine araştırmalar

Abstract

Ülkemizin kuzey kesimlerinde doğal olarak bulunan ayı üzümü (Vaccinium arctostaphylos L.)'nün çelikle üretilmesi incelenmiştir. Bu amaçla elde ettiğimiz ayı üzümü çeliklerinin uç kısımları su kaybını önlemek amacıyla bal mumu denilen maddeyle kapatılıp, 6 farklı ortamda, üç dozda 2 farklı hormon (İBA, Polysitimulin) kullanarak üç tekrarlı olacak şekilde bu hormonlara uygulanarak ortamlarına dikilmiştir .Bir vejetasyon dönemi boyunca köklendirilen çelikler ortamlarından sökülerek köklenenler, köklenmeyenler (ölü), köklenecek durumda olanlar (kalluslu, kallussuz) sayılarak kullanılan hormonların etkisi ve hangi ortamın daha iyi sonuç verdiği ortaya konulmuştur. Ayı üzümünün ayak çeliklerindeki köklenme oranına bakıldığında; hormon uygulanan çeliklerin hormon uygulanmayan çeliklere göre daha iyi köklenme meydana getirdikleri görülmüştür. Buna göre uygulanan hormonlar içerisinde en iyi köklenme IBA hormonu ile sağlanmış olup, polistimulin hormonunda sağlıklı bir köklenme gözlemlenmemiştir. IBA hormonunun 1000 ppm ve 5000 ppm'lik dozunda en iyi köklenme görülmüştür. Bu nedenle IBA'nın 1000 ppm ve 5000 ppm dozunda çeliklere uygulanması önerilebilir. Ayı üzümünün dikildiği ortamlardaki köklenme oranına bakıldığında; perlit, kullanılmış perlit+turba ve turba ortamında diğerlerine göre daha iyi köklenme meydana geldiği görülmüştür. En iyi köklenme perlit ortamında olup, kestane toprağı ve perlit+turba ortamında sağlıklı bir köklenme gözlemlenmemiştir. Ayrıca yapılan varyans analizi sonucunda ortam, hormon ve ortam+hormon etkileşimi belirlenmiş, karşılaştırmalı Duncan testi ile parametreler arasındaki benzer veya farklı gruplar ortaya konulmuştur. Elde edilen verilerle, SPSS istatistik programı ile çok yönlü anova (varyans) analizi yapılarak, çeliklerdeki köklenmeye ilişkin veriler bakımından ortam, hormon, ortam+hormon parametreleri arasında farkın olup olmadığı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda farklı ortam ve hormonların Vaccinium arctostaphylos L. ayak çeliklerinde köklenmeye büyük oranda etki ettiği tespit edilmiştir.