Orman sınırları dışına çıkarma uygulamasının yasal boyutu ve sosyo-ekonomik nedenleri üzerine bir araştırma (Ordu İli örneği)

Abstract

Ülkemiz ormancılığının en önemli sorunu, ormansızlaşma olayıdır. Orman varlığının azalmasında, orman kadastro çalışmalarının bitirilememiş olması ve yapılan kadastronun yaşatılamaması önemli etkenler arasındadır. Kırsal fakirlik, koruma önlemlerinin yetersizliği, ormanın değerinin yeterince anlaşılamamış olması, nüfus hareketlerinin kontrol edilememesi gibi nedenlerle de, Ülkemizde orman tahripleri sürmektedir. 1970'li yıllardan itibaren yapılan yasa değişiklikleriyle, orman azalmasına yeni bir boyut eklenmiştir. Orman örtüsü yok edilen araziler, orman niteliğini kaybettiği gerekçesine dayanılarak, ormancılık dışı amaçlarla kullanılmak üzere orman sınırı dışına çıkarılmaktadır. Bu yolla, 1974-1997 yıllan arasında 415 567 hektar alan, orman sınırlan dışına çıkarılmış ve uygulama halen devam etmektedir. Yapılan bu çalışmayla, orman sınırlan dışına çıkarma uygulamasının yasal boyutunun ortaya konulması ve söz konusu uygulamanın nedenlerini araştırarak sorunun çözümüne ilişkin öneriler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Orman rejimi dışına çıkarmanın yasal dayanağı; fakir orman köylülerinin kalkındırılmasına katkıda bulunmak, orman-halk ilişkilerinin daha iyi hale kavuşturmak gerekçelerine dayandırılmaktadır. Bu araştırmada Ülke genelinde, ormancılık örgütü çalışanlarına ve Ordu İli bazında orman dışına arazi çıkarılan 24 yerleşim birimine yönelik anketler uygulanarak, olayın sosyal ve ekonomik boyutu irdelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; araştırmaya konu 24 yerleşim biriminde, 823 hektar alan orman sınırları dışına çıkarılmıştır. Uygulanan istatistik yöntemlerin sonuçlarına göre, orman sınırlan dışına çıkarma ile, gelir, nüfus, sahip olunan tarım alanı ve hayvan sayısı arasında pozitif yönde, rakım ile negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Orman sınırlan dışına çıkarılan alanlar çoğunlukla arazi değeri yüksek olan sahil kesimlerinde yoğunlaşmakta ve tahribat genelde ormana bitişik tarım alanlarının sınırlan genişletilmek suretiyle gerçekleştirilmektedir. Orman köylüleri arasında geliri daha yüksek olan aileler bu fırsattan daha fazla faydalanmakta, dolayısıyla gelir dağılımı olumsuz yönde etkilenmektedir. Uygulamayla, yasa dışı eylemlere dayalı hak tesis edildiğinden, orman tahribatları özendirilmekte, orman-halk ilişkilerinin daha da bozulmasına neden olunmaktadır. Orman rejimi dışına çıkarma işlemlerini yapan orman kadastro komisyonları ve örgüt çalışanlarının çoğunluğunun, uygulamanın mevcut haliyle orman azalmasına neden olduğu ve kaldırılması gerektiği kanaatinde oldukları belirlenmiştir.