Doğu Karadeniz'de tesis edilen Avrupa ladini (Picea abies L. Karst.) orijin denemelerinin on beş yıllık sonuçlarının değerlendirilmesi

Abstract

Doğu Karadeniz Bölgesinin asli ağaç türü olan Doğu ladini (Picea orientalis (L. ) Link.) ormanlarımızın % 70-75.i ağaçlandırma objesidir. Türkiye' de odun hammaddesi ihtiyacının her geçen gün artması, ülke genelinde bu tür alanların hızlı gelişen türlerle ağaçlandırılmasını zorunlu kılmaktadır. Hızlı gelişen tür ağaçlandırmalarında ise getirilecek türün veya orijinlerin seçiminde "Tesis yeteneği" ve "Tesis değeri" faktörleri esas alınmaktadır. Bu amaçla Doğu ladini (Picea orientalis (L.) Link.)nden gençlikte yaklaşık olarak 2 kat daha hızlı büyüme yapması, ekolojik istekleri bakımından Doğu ladinine benzemesi, Avrupa ladini (Picea abies (L.) Karst.)' nin özellikle gençleştirme ve ağaçlandırma çalışmalarında başlıca sorun teşkil eden diri örtüye karşı mücadelesinin kolay olması ve bu mücadelenin 4-5 yıl kadar yarı yarıya sürmesi, yöredeki bu alanların Avrupa ladini ( Picea abies (L.) Karst.) ile ağaçlandırılabilir olmasına dikkati çekmektedir. Bu sebeple, Picea abies (L.) Karst.'a ait orijin denemeleri yapılmış ve araştırma sonunda. Doğu ve Batı Almanya (Birleşik Almanya), Romanya, Çekoslavakya ve Fransa'dan temin edilen her bir orijinin yetişme muhitlerine göre adaptasyon kabiliyetleri belirlenmiş ve bu orijinlerden uygulamada ağaçlandırma çalışmalarında faydalanılması amaçlanmıştır. Bu amacın gerçekleştirilmesi için deneme alanları düzeyinde, orijinler arasında boy büyümesi yönünden genetik farklılıkların ortaya konması maksadıyla Varyas Analizleri ve Duncan Testleri yapılmıştır. 15 yıllık sonuçlara göre; Devrik Saha deneme alanında 17, 10 ve 21 sıra nolu orijinlerin, Yeniköy deneme alanında 20, 4, 19, 3 ve 17 sıra nolu orijinlerin (22 sıra nolu orijinde kabul edilebilir), Kapuköy deneme alanında 15, 4 ve 7 sıra nolu orijinlerin. Sürmene deneme alanında ise 19, 16, 12, 15, 7, 10 ve 20 sıra nolu orijinlerin her aşamada en iyi büyüyen orijinler olarak yer aldığı ve iyi bir adaptasyon özelliği gösterdikleri tesbit edilmiştir. Deneme alanları bir bütün olarak düşünüldüğünde de orijinler arasında en üstün büyümeyi 19, 15 ve 3 sıra nolu orijinler yapmışlardır. Basit Varyans Analizi ile orijinler arasındaki genetik farklılıklar, Çoğul Varyans Analizi ile de yetişme muhiti farklılıkları belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre, orijinlerin yetişme muhiti faktörleri isteklerine en uygun düşen deneme alanı Kapuköy deneme alanıdır. Yeniköy, Devrik Saha ve Sürmene deneme alanları sırasıyla bu deneme alanını takip etmektedir. Orijin denemelerinin 15 yıllık sonuçları dikkate alındığında. Doğu Karadeniz yöresinde 750-1600 m.* ler arasında yapılacak olan ağaçlandırmalarda adaptasyon yeteneği en iyi olan türlerin veya orijinlerin % 10-15 oranında kullanılması önerilebilir.