Rosa pimpinellifolia L. ve Rosa canina L. kuşburnu türlerinin çiçek, yaprak, gövde ve meyvelerinde uçucu yağ analizleri ve biyolojik aktiviteleri

Abstract

Çalışmada, Gümüşhane yöresinde doğal olarak yetişen Rosa pimpinellifolia L.(Siyah kuşburnu) ve Rosa canina L. (Kuşburnu) türlerinin çiçek, yaprak, gövde ve meyvelerinin uçucu yağ analizi ve biyolojik aktivitelerinin karşılaştırılarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bitkilerden alınan örneklerin uçucu yağları Clevenger cihazında su buharı destilasyonu ile elde edildi. Uçucu yağların kimyasal bileşenleri GC-MS ve GC-FID yöntemi ile analiz edildi ve biyolojik (antioksidan ve antimikrobiyal) aktivite testleri yapıldı. Analizler sonucunda, yüzde olarak en fazla uçucu yağ verimi Siyah kuşburnu ve kuşburnu türlerinde sırasıyla %0,67-%0,60 ile çiçekte, en az ise %0,06-0,04 ile meyvelerinde olduğu belirlendi. Rosa pimpinellifolia L.'nın çiçek, yaprak, gövde ve meyvelerine ait sırasıyla, toplamda 90, 65, 46, 39 adet ve Rosa canina L.'da ise toplamda 52, 51, 41, 48 adet bileşiğin yapıları belirlendi. Rosa pimpinellifolia L. ve Rosa canina L.'da en fazla oranda bulunan bileşik her iki türde de yapraklarda; %30,21 ile γ-elemen ve %44,09 ile linalool olduğu tespit edildi. En fazla bulunan terpen sınıfı siyah kuşburnu türünde monoterpenoidler %52,13 (gövdede), kuşburnu türünde ise monoterpenoidler %60,81 (yaprakta) olduğu bulundu. Siyah kuşburnu bitki kısımlarının elde edilen uçucu yağların antioksidan aktiviteleri kuşburnu örneklerine kıyasla daha fazla olduğu tespit edildi. Rosa pimpinellifolia L.'da en fazla antimikrobiyal duyarlılığı çiçek uçucu yağlarının Staphylococcus aureus'a karşı gösterdiği, Rosa canina L.'da ise yine çiçek uçucu yağlarının Escherichia coli O157:H7'a karşı olduğu belirlendi.