Orman ürünleri sanayi sektöründe toplam kalite yönetimi uygulamalarının çalışan performansı üzerine etkilerinin belirlenmesine yönelik yapısal bir model

Abstract

Toplam kalite yönetimi yaklaşımı insan faktörünün ön plana çıktığı, sürekli gelişim ve iyileştirmenin benimsendiği, işletmede grup çalışmalarına ağırlık verilen ve kalitede sorumluluğun işletme çalışanlarının tümüne yayıldığı bir yönetim tarzıdır. Toplam kalite yönetiminin hedefi, iyi eğitimli, motivasyonu yüksek çalışanlar ile müşteriye sürekli ve mükemmel hizmet sunmaktır. Bu çalışma kapsamında orman ürünleri sanayinde uygulanan toplam kalite yönetimi faaliyetlerinin bazı özellikleri (müşteri odaklılık, yönetimin liderliği, tam katılım, sistematik süreç analizi ve önce insan anlayışı) incelenmiş ve bu özelliklerin çalışan performansını etkileyen faktörler (stres, motivasyon, çevresel faktörler ve iş doyumu) üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi'ne sahip 14 adet büyük ölçekli firmada çalışan 377 mühendis ve ustabaşına anket yöntemi ile ulaşılmıştır. Kullanılan anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışanların bazı demografik özellikleri 13 adet soru ile değerlendirilmiştir. Anketin ikinci bölümünde ise işletmelerde uygulanan yönetim sistemi ve çalışanların performans faktörleri 90 adet soru ile araştırılmıştır. Anket verileri SPSS 16.0 ve AMOS 16.0 istatistik paket programlarında hazırlanan Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile değerlendirilerek sonuçlar ortaya koyulmuştur. Sonuçlar incelendiğinde müşteri odaklı yaklaşımın çalışan motivasyonu ve çevre faktörleri üzerinde; önce insan anlayışının iş doyumu ve çevre faktörleri üzerinde; yönetimin liderliğinin çalışan motivasyonu üzerinde; iş doyumunun motivasyon üzerinde ve çevre faktörlerinin de stres üzerinde anlamlı ve pozitif etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Bununla beraber ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi sahibi olmanın tek başına belirleyici olmadığı, ayrıca toplam kalite yönetimini benimsemiş işletmelerdeki çalışanların performansının daha yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Önce insan anlayışının yönetimde hakim olduğu günümüz işletmelerinde orman ürünleri sanayi işletmelerinin de bu konuda ciddi bir girişim içinde olması gerekmektedir.