Doğu Karadeniz Bölgesindeki tarihi ahşap yapılara yönelik koruma metodolojisinin Icomos kuralları çerçevesinde değerlendirilmesi Rize/Fındıklı/Çağlayan yöresi örneği

Abstract

Bu çalışmada; tarihi ahşap yapıların korunmasına yönelik ön analiz ve korunmasına doğru yaklaşımın belirlenmesinde izlenecek yol için; seçilen örnek evde verilerin irdelenmesi konusu çalışılmıştır. Söz konusu evin mimari elemanları yapısal elemanları, bozunma durumları ve direnç özellikleri bakımından analiz edilmiştir. Araştırılan konusu evden alınan numunelerin eğilme, şok ve basınç dirençlerine bakılmıştır. Tarihi ahşap evlerin genel özellikleri ve çalışma alanı olan Doğu Karadeniz bölgesi geleneksel ev tipolojileri belirlenmiştir. Bulunduğu yörede sıkça kullanılan ağaç türleri ve direnç özelliklerine bakılmıştır. Bu çalışma Doğu Karadeniz bölesi, Rize ili, Fındıklı İlçesine bağlı Çağlayan Köyünde yer alan tarihi ahşap yapılar üzerine kurgulanmıştır. Çalışma yöredeki tarihi ahşap yapılara yönelik koruma metodolojisinin ICOMOS kuralları çerçevesinde değerlendirilmesini kapsamaktadır. Bu kapsam doğrultusunda mimari özellikleri ve yapım teknikleri açısından önem taşıyan ve özelliğini günümüze kadar yitirmemiş konaklar incelenmiş olup Uzunhasanoğlu Evi serenderiyle birlikte Doğu Karadeniz kırsal mimarisinin özgün bir örneği olduğu düşünülerek ayrıntılı inceleme kapsamına alınmıştır. Tez çalışmasının ilk aşaması olan literatür araştırmasında koruma, yöre mimarisi ve tarihi üzerine yapılmış olan birçok kitap, tez, makale ve bildiriden faydalanılmıştır. Literatür çalışması ile eş zamanlı olarak yapının mevcut durumunu anlatan proje çizimlerinden de yararlanılmıştır. Yapıdaki hasarlar, kullanılan malzemeler ve farklı dönem ekleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Yapıda anatomik, fiziksel, mekanik ve tahribatsız testler yardımıyla analizler yapılmıştır. Yapılan anatomik incelemede kullanılan ağaç türünün Anadolu Kestanesi (Castanea sativa Mill.)olduğu, trahe ve lif hücrelerinin çeperlerinin ve lümenlerinin muntazam olduğu, herhangi bir bozulmanın olmadığı görülmektedir. Fiziksel ve mekanik özelliklerinde yıllar geçmesine rağmen sağlam kaldığı ve görülen bozulmaların da yılların vermiş olduğu deformasyonların kabul edilebilir sınırlar içinde olduğunu göstermiştir. Yapının sağlamlığını etkileyen kirişler üzerinde yapılan tahribatsız ölçümlerde çatı katı kirişlerinde iç çatlaklar ve çürüklerle karşılaşıldığı, bodrum katında yapılan ölçümlerde çatlak miktarlarının daha fazla olduğu derinliklerinin de daha yoğun olduğu görülmektedir. Yöre sakinleri ve yapı ustaları, marangozları ile kişisel görüşmeler ve anket çalışması yapılmış olup geçmişten ilham alınması gerektiği ve zamanında yapılan işlerin ne kadar doğru yapılmış olduğu görüşü savunulmaktadır. Bu zamana kadar yapılan müdahalelerin ICOMOS kuralları çerçevesinde karşılaştırıldığında gerek yapım tekniği açısından gerekse yapım tekniğinin günümüzde yapılacak yapılara ilham vermesi açısından ICOMOS kurallarına uyumluluk gösteren yönlerinin olduğu görülmüştür.