İstanbul tasarım bienali: Bir manifesto olarak Bienal

Abstract

Bienaller, tarih boyunca hem global hem de yerel paradigmalardaki dönüşümlerin tasarım alanını şekillendirme biçimlerine tanıklık etmiştir. Benzer şekilde, İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından iki yılda bir düzenlenen, İstanbul Tasarım Bienali'nin 2010-2018 yılları arasında, tasarım alanını şekillendiren sosyal, ekonomik ve politik etkilerin saptanabilmesi için önemli bir tarihsel belge niteliğinde olduğu düşünülmektedir. Buradan hareketle bu çalışma, İstanbul Tasarım Bienali'ni konu edinmiştir. Çalışmayı gerekli kılan araştırma sorusu şudur: Bienal, hangi konularda, hangi amaçlarla söylemler üretmiştir? Çalışma kapsamında, bienalin sergi kataloglarından seçilen metinler aracılığıyla, dört yıldan 300 proje ve küratörlerin tema metinleri analiz edilmiştir. Bilgisayar ortamında gerçekleştirilen bu analizde, içerik analizi yöntemi ve MAXQDA programı kullanılmıştır. Analiz sonucunda, bienalin katılımcı bir biçimde alternatifler üretmeyi, öneriler sunmayı, deneyler yapmayı amaçladığı görülmüştür. Bienal, tasarım alanının kendisinden çok tasarım ile ilişkili konuları ele almıştır; onları şekillendiren politik ve ekonomik gerekçeleri vurgulamıştır. Bu konuları ele alırken, gündelik hayat ve gelecekle ilgilenmiş, olasılıklardan çok olanaklara odaklanmıştır. Etkinlik, bugün dünyanın karşı karşıya kaldığı çevresel ve sosyal problemlerde tasarımın ve insanın rolünü konu edinmiştir. Son olarak bienal, tespit ettiği problemlere ilişkin güncel ve gelecekle ilgili söylemler üretme çabası nedeniyle bir manifestolar bütünü olarak değerlendirilebilir.