Sınır kavramı ve iç mekan ilişkisi: Yaşama mekanları örneği

Abstract

Çalışmada ''yaşamın içinde, yaşamımızı devam ettirdiğimiz tüm mekanlarda ve her ölçekte fiziksel, duyusal ve algısal boyutta, soyut ve somut her biçimde sınırların var olduğu'' varsayımından yola çıkılmıştır. Yaşamın başlangıcından beri tarihsel süreçte her dönem doğada, felsefede, mimaride ortaya çıkan sınır kavramını tanımlamak ve mimarinin en önemli parçası olan mekan ölçeğinde ele alınması hedeflenmiştir. Geçmişten günümüze insanın yaşam alanlarını kurmakta bilinçli ya da bilinçsiz yararlandığı sınır kavramı, mekan içinde farklı işlevleri barındıran alanlar yaratmak, mekanı farklı alt mekanlara ayırarak esnek ve işlevsel mekanlar oluşturmada en önemli kavramlardan biridir. Bu nedenle, bireyin zamanın en rahat hissettiği ve özellikle de iç mekan düzenlemesini kendisinin belirlediği konut örneklerinin seçilerek, sınır kavramı-iç mekan ilişkisinin ortaya konması amaçlanmaktadır. Bu anlamda öncelikle birinci bölümde, sınır kavramının anlaşılabilmesi için mimarlık göstergesinin-mimari dilin-anlaşılabilmesi ve sınır kavramının anlaşılabilmesi ve anlamlandırılabilmesi, sınır kavramının düzanlam/ yananlamlarının ifade edilebilmesi için göstergebilim üzerinde durulmaktadır. Sınır kavramının sözlük anlamı (düzanlam/yananlamları), tarihsel süreçte sınır kavramı, sınır-mekan-insan ilişkisi verilerek; algı-biliş ve davranış sistemi içerisinde kişiselleştirme, kişisel mekan, mahremiyet, egemenlik alanı açıklandıktan sonra konut sınırları-çevresinden bahsedilerek; konut ölçeğinde sınıflandırmalar yapılmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde sınır kavramının daha iyi ifade edilebilmesi için anlamı üzerine 50 kişiden oluşan akademisyen grupla bir ön anket çalışması yapılmıştır. Bu çalışma için sınır nedir ve iç mekanda sınır nedir sorularına verilen cevaplar sonrasında elde edilen bulgularla sınıflandırma için yeni bir anket çalışması yapılarak, ele alınan örnekler üzerinde iç mekan analizi için bir analiz tablosu ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde Türkiye genelinde, plan-kesit-görünüş vb. açılardan literatüre geçmiş müstakil konut-konut siteleri araştırılmış, bu özellikleri barındıran örneklerden Türkiye'nin batısında yer alan 30 örnek seçilerek, irdelemesi ve analizi yapılmıştır. Dördüncü bölümde iç mekanda sınır kavramı üzerine yapılan sınıflandırma yatay ve düşey boyutta ele alınarak irdeleme kapsamında belirlenen örnekler üzerinde uygulanmıştır. Sonuç bölümünde sınır kavramı üzerine yapılan tüm çalışmaların değerlendirmesi yapılmakta ve incelenen örnekler üzerinde ortaya çıkarılan sonuçlar yorumlanmakta ve önerilerde bulunulmaktadır.